بررسی ترجمۀ اسامی خاص در رمان‌های ترجمه شده از انگلیسی به فارسی برای نوجوانان

Abstract

ترجمۀ اسامی خاص در ادبیات تخیلی همواره مورد توجه مترجمان و محققان بوده است، زیرا تصمیمات مترجم هنگام ترجمۀ این اسامی بر صورت، معنی و نقش آنها در بافت ادبی تأثیر می‌گذارد. این جستار، با استناد به نتایج تحقیقی تجربی که با استفاده از طرح پژوهشی چندروشی به انجام رسیده است، راهکارهایی را که مترجمان فارسی‌زبان برای ترجمۀ اسامی خاص در ادبیات فانتزی والای نوجوانان، به ویژه در دو مجموعۀ «سفر دلتورا» و «سه‌گانۀ ارثیه»، به کاربرده‌اند بررسی می‌کند. سپس به ارتباط راهکارها با تعدادی از عوامل احتمالی مورد توجه مترجمان در ترجمۀ آنها می‌پردازد و تأثیر احتمالی تصمیمات مترجمان را بر صورت، معنی و نقش اسامی ترجمه شده مورد بحث قرار می‌دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که انتقال (آوانگاری) و ترجمه، دو راهکار اصلی مورد استفادۀ مترجمان فارسی‌زبان، حاکی از گرایش آنها به دور نشدن از متن اصلی است. کاربرد معدودتر راهکارهای جایگزینی و ادغام دو استراتژی با هم را می‌توان به این امر نسبت داد که ادغام دو استراتژی منحصراً در ترجمۀ اسامی مکان‌ها استفاده شده و کاربرد جایگزینی نیز به موارد بسیار خاصی محدود شده که مترجم توانسته است با استفاده از منابع بافت فرهنگی واژه‌های جدیدی بیافریند. در رابطه با تغییر دستوری اسامی خاص در فرایند ترجمه، تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که تفاوت‌های میان دو زبان، به ویژه تفاوت‌های معنایی، دلیل احتمالی این تغییرات است.