بومی‌سازی و بیگانه سازی در ترجمه‌های کلارک و شهریاری از اشعار عرفانی حافظ
چکیده
اشعار عرفانی حافظ از دشوارترین‌ها برای ترجمه به‌حساب می‌آیند، زیرا برای درک کامل آنها باید فارسی زبان باشید. مقالۀ حاضر به روش توصیفی-تطبیقی و با هدف شناسایی گرایش‌های بومی‌سازی و بیگانه سازی و میزان دیده‌شدن نویسندۀ متن مبدأ در متن مقصد، به بررسی برخی از اشعار عرفانی حافظ که توسط کلارک و شهریاری به انگلیسی ترجمه شده اند، می‌پردازد. در این تحقیق ۱۴ مورد از غزلیات عرفانی حافظ به‌صورت تصادفی انتخاب شد و از نظر روش بومی‌سازی و بیگانه سازی در هر دو ترجمه مورد بررسی قرار گرفت که از این موارد ۵ غزل در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که هر دو مترجم از این دو راهبرد، به ميزان متفاوت، در ترجمه‌های خود استفاده کرده‌اند. بر اساس نظریۀ نایدا، ترجمه شهریاری که از روش بومی‌سازی به میزان بیشتری استفاده کرده است برای مخاطب زبان مقصد طبیعی‌تر و قابل‌فهم‌تر می باشد، اما تا آنجا که به مسئله وفاداری به متن مبدأ مربوط می‌شود، بیگانه سازی مناسب‌تر از بومی‌سازی است. به طور کلی، در ادبيات مورد بررسی، هیچکدام از روشهای بومی سازی و بیگانه سازی نتوانستند مفهوم اصلی ابیات را به طور کامل به متن مقصد منتقل کنند. بنابراین، استفاده از پاورقی در ترجمه برای انتقال کمال معنا و ذوق زیبایی شناسی در اشعار حافظ توصیه می شود.
کلمات راهنما:
اشعار عرفانی حافظ، بومی‌سازی، بیگانه¬سازی، پاورقی، ترجمه ادبیمراجع
اسلامی ندوشن، م. (1382). تأمل در حافظ: بررسی هفتاد و هفت غزل در ارتباط با تاریخ و فرهنگ ایران. یزدان.
برزگر خالقی، م. (1382). شاخ نبات حافظ: شرح غزلها همراه با مقدمه، تلفظ واژگان دشوار (جلد 29). زوار.
بشیری، ع. و محمدی، ا. (1397). میزان کارآمدی رهیافتهای لفور در ترجمۀ شعر بین زبان عربی و فارسی. جستارهای زبانی، 4(9)، 137–156.
بلوری، ک. (1391). رویکردی انتقادی به ترجمه انگلیسی هانری کلارک از اشعار حافظ: موردپژوهی. مطالعات ترجمه، 37، 89–98.
پوریاورچوبر، م. و. (1402). دو پهلوگویی و تداعی اندیشه¬های اجتماعی در غزلهای حافظ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا کرج)، 58، 329–357. doi:https://doi.org/10.30495/dk.2022.1956299.247
حسینی معصوم، م. ه. (1394). تفاوتهای نحوی، چالشی در ترجمه ادبی (مورد پژوهی: ترجمه ضمیر سوم شخص مفرد در غزل¬های حافظ). فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه، 2، 93–111.
رسولی، ح. و عباسعلی نژاد، م. (1394). تلقی ابراهیم أمین الشواربی و محمد الفراتی مِن الغزل الثامن الحافظ الشیرازی دراسة مقارنه. کاوش¬نامة ادبیات تطبیقی، 14، 99–114.
زارع بهتاش، ا. و فیروزکوهی، س. (1388). مطالعه در زمانی استراتژیهای غرابت زدایی و آشنازدایی مقولات فرهنگی مترجمان در ترجمه شش اثر ارنست همینگوی. دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار.
سرپرست، ف. و. (1397). نقد و بررسی ترجمۀ شعر عرفانی با رویکرد نظریۀ لفور (بررسی موردی ترجمه محمد الفراتی از غزلیات حافظ) . پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 18، 39–66.
سلیمانی، ح. (1394). بررسی ترجمه کلارک از دیوان حافظ از نظر انتقال مفاهیم عرفانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
عبدالرئوف، چ. (2019). ارزیابی انتقادی از نظریه بومی¬سازی و بیگانه¬سازی ترجمه ونوتی. مجله ترجمه و زبان، 18(1)، 72–82.
لفور، ا. (1977). ترجمه شعر: آسن. ون گورکوم.
ونفن، ی. (2010). بررسی مختصر بومی سازی و بیگانه¬سازی در ترجمه. مجله آموزش و پژوهش زبان، 1(1)، 67–80.
ونوتی، ل. (1991). تبارشناسی نظریه ترجمه: شلایرماخر. تی تی آر، 4(2)، 125–150. doi:https://doi.org/10.7202/037096ar
ونوتی، ل. (1995). ناپیدایی مترجم: تاریخچه ترجمه. روتلج.
ونوتی، ل. (1998). رسوایی¬های ترجمه: به سوی اخلاقیات تفاوت. نیوفتر.
Abderraouf, C. (2019). A critical evaluation of Venuti’s domestication and foreignization theory of translation. Revue de Traduction et Langues, 18(1), 72–82.
Lefevere, A. (1977). Translating poetry. Van Gorcum.
Venuti. (1995). The translator's invisibility: A history of translation. Routledge.
Venuti, L. (1991). Genealogies of translation theory: Schleiermacher. 4(2), 1215 doi: https://doi.org/10.7202/037096ar
Venuti, L. (1998). The scandals of translation: Towards an ethics of difference. New Fetter Lane.
Wenfen, Y. (2010). Brief study on domestication and foreigniztion in translation,. Journal of Language Teaching and Research, 1(1), 67–80.
Downloads
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
حق نشر 2024 Zahra Mahmoudabadi, Mahmud Vaez Maroofi, Fatemeh Takallou
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
