هنجارهای زیرنویس: بررسی مقایسه‌ای فیلم‌های ایرانی و آمریکایی

چکیده

مقالۀ حاضر حاصل پ‍‍ژوهشی است دربارۀ چالش‌های ترجمۀ فیلم و به طور اخص زیرنویس به عنوان یكی از انواع آن (دوبله و زیرنویسی). هدف از نگارش این مقاله بررسی نحوۀ عملكرد مترجمان فیلم در برخورد با موارد چالش‌برانگیز در فرایند ترجمه است. روند تحقیق بررسی‌ای مقایسه‌ایست میان فیلمهای ایرانی و آمریكایی از نظر نحوۀ برخورد مترجمان آنها با موقعیتهای چالش‌برانگیز موجود در فیلمها. در گام نخست هدف از این تحقیق یافتن پاسخ برای این پرسشها بوده است: مترجمان فیلم در روند ترجمه از چه هنجارهایی پیروی كرده‌اند؟ چه تفاوت‌ها و شباهت هایی بین هنجارهای به كار رفته توسط مترجمان ایرانی و آمریكایی در ترجمۀ فیلمها وجود دارد؟ بدین منظور ده فیلم ایرانی و آمریكایی زیرنویس شده به زبان انگلیسی مورد بررسی مقایسه‌ای قرار گرفتند. حوزه‌های چالش‌برانگیز در ترجمۀ فیلم از نظر پژوهش‌گر این تحقیق به چهار گروه قابل تقسیم است: ترجمۀ گونه‌های زبانی (register) ترجمۀ فرهنگ‌ویژه‌ها (culture-specific items) ترجمۀ علائم تصویری، كلامی (verbal visual signs) ترجمۀ آواز برای انجام دقیق‌تر محاسبات مقایسه‌ای برای تمامی چهار گروه فوق‌الذكر الگوهایی از مثالهای موجود در فیلمها تهیه گردید، سپس بسامد (frequency) هر الگو در فیل‌های ایرانی و آمریكایی محاسبه و نتیجه‌گیری‌های نهایی بر اساس یافته‌های كمی انجام پذیرفت.