رویکردی نشانه‌شناختی-اجتماعی به بررسی مسئله برابری در ترجمۀ مفاهیم ایدئولوژیکی

چکیده

هدف مطالعۀ حاضر ارائه رویکردی جدید در مورد بررسی مفهوم جنجال‌برانگیز «برابری» در ترجمه است. فرض بر این است که به طور کلی نظریه‌پردازان ترجمه را در عصر حاضر، بر اساس رویکردی که نسبت به مسئله مفهوم «برابری» اتخاذ کرده‌اند، به سه گروه می‌توان تقسیم کرد: گروه نخست نظریه‌پردازانی هستند که تعریفی خاص از برابری به دست داده‌اند و آن را به مثابه مفهومی آرمانی و انتزاعی اما مفید در تعریف یا توصیف یا نقد و آموزش ترجمه به کار می‌برند. گروه دوم نظریه‌پردازانی هستند که برابری را مفهومی مبهم یا بی‌ربط می‌دانند و آن را به کار نمی‌برند. و بالاخره، گروه سوم نظریه‌پردازانی هستند که مفهوم برابری مورد نظر نظریه‌پردازان سنتی را از دیدگاهی عینی‌تر مورد بررسی قرار داده‌اند. مقالۀ حاضر ابتدا مطالعات انجام شده در زمینه مفهوم برابری توسط نظریه‌پردازان سرشناس هر یک از گروه‌های بالا را مرور می‌کند و بر اساس اصول و مبانی نظریه زبان به مثابه نظامی نشانه‌شناختی-اجتماعی (هالیدی 1978) به عنوان چارچوب نظری مطالعه، نتیجه‌ می‌گیرد که «برابری» در ترجمه مفهومی گمراه‌کننده است و بنابراین باید با مفهوم «ناهمسانی» جایگزین شود. در نهایت به پیروی از هتیم و میسون (1990) پیشنهاد می‌شود تا هنگامی که شکاف بین گفتمانهای فرهنگ مبدأ (انگلیسی) و مقصد (فارسی) از بین نرود بحث در مورد دستیابی به برابری متن مقصد و مبدأ اندیشه‌ای واهی است و بهتر است که به جای تصور آرمانی دستیابی به آن، در راستای کاستن از میزان ناهمسانی بین متن مقصد و مبدأ تلاش کنیم.