تحلیل توصیفی همپوشانی‌های نظام‌های زبانی-ادبی و ارائۀ راهکار ترجمه

چکیده

بسیاری از خطاهای ترجمه ریشه در تفاوت نظام‌های زبان‌شناختی مبدأ و مقصد دارند. با این حال، با در ‌نظر ‌گرفتن نوع و سبکِ ‏نوشتاریِ متنِ مبدأ، نوعِ نگاه، هدف و شیوه تأثیرگذاری مؤلف بر خواننده در زبان مبدأ، ارتباط‌های هم‌زمانی و درزمانی دو متن ‏مبدأ و مقصد، شرایط تاریخی و فرهنگی حاکم بر دو متن، می‌توان به ترجمه‌ای درخور متن مبدأ دست ‌یافت. نظام‌های زبانی ‏متفاوت در هنگام ارتباط و تعامل با یکدیگر (هنگام ترجمه)، یا نظام دستوری و معنایی یکدیگر را به طور نسبی پوشش می‌دهند و ‏معادل‌های صوری و معنای رضایت‌بخشی تولید می‌کند و یا این همپوشانی به‌ سمت صفر میل می‌کند و مترجم را به‌ سمت ‏گرته‌برداری می‌برد. لذا می‌توان با دسته‌بندی بر اساس مدل‌های ریاضی همپوشانی مجموعه‌ها، طیفی از روش‌های ترجمه همساز ‏با همپوشانی نظام‌های زبانی مبدأ و مقصد شناسایی نمود و از آنها برای تولید متنی در زبان مبدأ با درجه سازگاری مطمئن‌تر ‏استفاده نمود. در این جستار سعی داریم تا با مرور اجمالی ساختار متون ادبی، و با توجه به پیچیدگی‌هایی که در فرایند ترجمه‌ ‏ساختار این گونه نوشتار وجود دارد به راهکارهایی بر اساس فرض ریاضی یاد شده اشاره نماییم و نهایتاً مدلی پایه‌ای ـ توصیفی از ‏ترجمه ارائه دهیم.‏