بررسی تأثیر اصل حفظ بی‌نشانی اطلاعی بر صورت‌بندی زبانی و برخی پیامدهای آن برای ترجمه

چکیده

نظریۀ ساخت اطلاع به عنوان یکی از تحولات جدید در عرصۀ زبان‌شناسی می‌تواند برای ترجمه دارای پیامدهایی باشد. چگونگی توزیع اطلاع کهنه و نو در سطح متن بر تمام حوزه‌های زبان مانند صرف، نحو و نوا دارای تأثیراتی است که در زبان‌های مختلف نیاز به بررسی دارد. در این نوشتار، سه موضوع اصلی دنبال می‌شود: نخست، اصل حفظ بی‌نشانی اطلاعی معرفی شده است. سپس، تأثیر این اصل در صورت‌بندی زبانی در سه حوزۀ صرف، نحو و نوا در انگلیسی و فارسی مورد بررسی قرار گرفته است و در بخش سوم، برخی پیامدهای این بررسی مقابله‌ای برای ترجمه تبیین شده است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که اصل حفظ بی‌نشانی اطلاعی در سطح صرف در دو زبان انگلیسی و فارسی به صورت‌بندی صرفی متفاوتی منجر شده است. در سطح نحو نیز این اصل منجر به صورت‌بندی‌های نحوی بسیار مشابهی در دو زبان مبدأ (انگلیسی) و مقصد (فارسی) شده و همچنین نمود نوایی مشابهی را در هر دو زبان ایجاد کرده است. بنابراین، بر اساس یافته‌های این پژوهش، اصل فوق‌الذکر بر همۀ حوزه‌های زبان تأثیرگذار است و این تأثیرگذاری در حوزه‌های مختلف زبان به یک صورت نبوده است؛ مشخصاً اینکه در ترجمه بیشترین احتمال تغییرات و تعدیل‌ها در حوزۀ صرف بوده است. در حوزه‌های دیگر (نحو و نوا)، انجام یک ترجمۀ تحت‌اللفظی نیز می‌تواند تا حدودی منجر به ترجمه‌ای با ارزش نقشی برابر شود. یافته‌های این پژوهش این ادعا را تأیید می‌کند.