خودبرگردان‌های ابن سینا به فارسی
چکیده
شهرت آثار علمی بوعلی سینا، که همگی به زبان عربی هستند، عالمگیر است. اما نیک است بدانیم که بوعلی بعضی از آثار خودش را به فارسی ترجمه کرده است. شایسته است پژوهشگران حوزۀ مطالعات ترجمه، از نو به این ترجمه‌ها نظر کنند. دو کتاب دانشنامۀ علایی و دانش رگ را بوعلی سینا به درخواست حاکم اصفهان—که در دربار وی می‌زیست—از بخشی از آثار عربی خود به فارسی ترجمه نمود. خودبرگردان‌های شیخ‌الرئیس در برهه‌ای خاص از تاریخ به‌وقوع پیوسته‌اند که تأثیرات درزمانی و هم‌زمانی شگرف و قابل‌توجهی داشته‌اند که در این مقاله به آنها اشاره خواهد شد. طرفه آنکه ترجمه و نگارش به زبان فارسی، در برهۀ شیخ‌الرئیس نوعی مقاومت در برابر هنجارهای علمی زمانه به‌شمار می‌رفت. مضافاً اینکه ایشان با خودبرگردانی دانشنامۀ علایی، بنیان‌گذار نگارش فلسفه در زبان فارسی شد و اصطلاحات علمی فارسی که ایشان در خودبرگردان‌هایش به‌کار برده، هنوز کم‌وبیش در زبان فارسی رایجند. خودبرگردان‌های بوعلی سینا، حوزۀ مناسبی برای پژوهش‌های بسیار از منظر تاریخ ترجمه و اصطلاح‌شناسی در ترجمه است.
کلمات راهنما:
Self-translation, Avicenna, Dāneš-nāmaye Alāee, Dāneš-e Rag, Modern Persian Proseمراجع
Achena, M. (2011). AVICENNA xi. Persian Works. In Encyclopedia Iranica Online.
Retreived from: http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-xi
Chronology of Iranian History Part 1(n.d.). In Encyclopedia Iranica online. Retrieved from: http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1
Cordingley, A. (2013). The Passion of Self-translation: A masocriticial Perspective. In:
Cordingley, A. (Ed.). Self-translation: Brokering Originality in Hybrid Culture, pp. 81-95.
Bloomsbury: London
Crystal, D. (2004). The Cambridge Encyclopedia of the English Language. Cambridge
University Press: UK
Meri, J.W. (Ed.). (2006). Medieval Islamic Civilization. New York: Routledge.
Montini, C. (2010). Self-translation. In: Gambier, Y. and van Doorslaer, L. (Eds.), Handbook of
Translation Studies, (Vol. 1), pp. 306-309, John Benjamins Publishing Company:
Amsterdam/Philadelphia.
Search box of Approved terms of the Academy of Persian Language and Literature (latest access: 24/12/2019) at:
https://tools.wmflabs.org/farhangestan/static/searchform.html (online search tool of the Academy)
ابویی مهریزی، محمد رضا. (1384). سیرحیات فرهنگی خاندان کاکویه. بررسی های نوین تاریخی. سال اول، تابستان. شماره 1 (صص9 - 18)
الثامری، احسان ذنون. (1393). علم در عصر سامانی، تاریخ فرهنگی خراسان و مارواالنهردر قرن سوم و
چهارم هجری قمری. مترجم: عبدالحلیم مطرقی. مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی.
بوعلی سینا. 1360. دانش نامه علایی منطق و فلسفه اولی. تصحیح: احمد خراسانی. کتابخانه فارابی. طهران
دهقانی، محمد. (1394). تاریخ و ادبیات ایران: تاریخ بلعمی. تهران: نشر نی.
دهقانی، محمد. )1398(. تاریخ و ادبیات ایران: ابن سینا. نشر نی. تهران
خطیبی، ح. نثر فارسی در نیمه دوم قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم و سبک نثر فارسی ابن سینا. صص 316-326. جشن نامه این سینا. جلد 2. 1334.انتشارات انجمن آثار ملی
زاخودر. بررسی دوران ابن سینا در خاورشناسی شوروی. جشن نامه این سینا.صص 329-342. جلد 2. 1334.انتشارات انجمن آثار ملی
محمودی بختیاری، بهروز. و سرایلو، نفیسه. ویژگیهای زبانی متن دانشنامه علایی ابن سینا. نشریه زبان و ادب فارسی. سال 51، شماره بهار و تابستان 87. شماره مسلسل 204
محیط طباطبایی، محمد. (1359). زبان ابن سینا .مجموعه مقالات و سخنرانی های هزاره ابن سینا. انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
معین، محمد. (1334). لغات فارسی ابن سینا و تاثیر آن در ادبیات. جشن نامه ابن سینا. جلد 2.انتشارات انجمن آثار ملی. صص 342-391
نفیسی، سعید. (1393). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری. تهران: انتشارات فروغی
هاشمی، سید احمد. (1385). آراء و آثار حنین ابن اسحاق. مجله تاریخ علم، شماره پنجم. صص 37-57
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
