چالش‌های ترجمۀ ارتباطی ماشینی از فارسی به عربی و آسیب‌شناسی آن
چکیده
تقریباً با ورود کامپیوتر و فناوری اطلاعات به تمامی بخش‌های زندگی بشر و بالا بردن بازده کارهای روزمره، عرصۀ ترجمه نیز از این قافله مستثنی نمانده است. با وجود بالا رفتن سرعت ترجمۀ ماشینی و توسعۀ همه جانبۀ فناوری‌های نوین، هنوز نقص‌ها و کمبود‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به ویژگی‌ها و جنبه‌های چالش برانگیز در ترجمۀ زبان فارسی به زبان عربی توسط مترجم ماشینی بپردازد، اما این به معنای رد یا مخالفت با انواع ماشین‌ها و برنامه‌هایی که برای این منظور طراحی و ساخته شده‌اند یا امکان‌ناپذیر بودن آن نیست؛ چرا که این فناوری در کنار ایرادها و معضلاتی که ممکن است در ترجمه با آن روبه رو باشیم محسناتی نیز دارد که از جملۀ آن می‌توان به سرعت عمل و صرفه‌جویی در زمان و هزینه اشاره کرد. این پژوهش در نظر دارد با بررسی موردی این کمبودها و چالش‌ها، بدون زیرسؤال بردن ترجمۀ ماشینی با ارائۀ راهکارهایی برای برطرف کردن این کمبودها و چالش‌ها گامی در جهت بهبود ترجمۀ ارتباطی ماشینی از زبان فارسی به عربی بردارد. برای این کار چهار مورد از پرطرفدارترین و قوی‌ترین سامانه‌های ترجمه انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. سپس برای هر کدام از نارسایی‌ها راهکاری ارائه شده است. هدف از تحلیل و بررسی این چالش‌ها شناخت و آگاهی از این کمبودها در جهت رفع آن است. یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر این است که ترجمۀ ماشینی درحال حاضر از نظر دقت و کارایی نمی‌تواند جایگزین ترجمۀ انسانی شود؛ چرا که توانایی درک بافت متن و تطبیق سریع کلمات با متن، سبک و سیاق کلام، استخراج معانی اصطلاحی و غیراولیه و تشخیص عوامل زبرزنجیری مؤثر بر مفهوم متون را ندارد.
کلمات راهنما:
ترجمه‌ی ماشینی, ترجمه‌ی ارتباطی, ترجمه از فارسی به عربی, سرعت در ترجمه, سایت ترجمهمراجع
حافظ، خواجه شمس‌الدین (1362). دیوان حافظ، تصحیح دکتر خانلری، چاپ سوم تهران: نشر خوارزمی.
الحمدان، عبدالله حمد (2001). مقدمة فی الترجمة الآلیة، الطبعة الأولی، الریاض: مکتبة العبیکان.
خداپرستی، فرج‌الله (1365). ابداع نخستین تجزیه و تحلیل‌گر نحوی، شیراز: نشر دانشگاه شیراز.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1375). صور خیال در شعر فارسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات آگاه.
شهابی، امیر شهاب و عبدالحسین صراف‌زاده (1380). ترجمه ماشینی زبان فارسی؛ راهکار‌ها و موانع، فصلنامه تازه¬های علوم شناختی، دوره 3، شماره 2–1 (پياپي 10)، صص 9–14.
فلاحتی محمدرضا و آزاده نعمتی (1383). «انسان مترجم و ترجمه ماشینی؛ بررسی موردی مشکلات ماشین ترجمه انگلیسی به فارسی«پدیده»، فصلنامه علمی کتابداری و اطلاع رسانی، دوره 7، شماره 2 (پیاپی 26) صص. 101–120.
فلاحتی‌فومنی، محمدرضا (1385). ابهام در ماشین ترجمه، فصلنامه علمی کتابداری و اطلاع رسانی، دوره 9، شماره3 (پیاپی35)، صص. 14–26.
مشیری، فریدون (1384). ریشه در خاک، تهران: انتشارات مروارید.
معروف، یحیی (1387). فن ترجمه، چاپ هفتم، قم: انتشارت مهر.
موسوی میانگاه، طیبه (1389). ترجمۀ ماشینی، چاپ دوم، تهران: نشر پژوهشی نوآوران شریف.
ناتل خانلری، پرویز (1347). زبان شناسی و زبان فارسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات بنیاد و فرهنگ ایران.
ناظمیان، رضا. (1386). فن ترجمه (عربی به فارسی)، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
نظری، علیرضا. (1393).گونه‌شناسی چالش‌ها و جایگاه ترجمة ماشینی از عربی به فارسی، دوفصلنامۀ پژوهش¬های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دوره 4، شماره11، صص. 29–56.
وحیدیان کامیار، تقی.(1379). نوای گفتار (تکیه، آهنگ، مکث) در فارسی، مشهد: نشر دانشگاه فردوسی مشهد.
ولی پور، علیرضا.(1385). بررسی بعد زبان شناختی ترجمۀ ماشینی و معرفی اجمالی علوم مرتبط با آن، پژوهش‌های زبان خارجی، شماره 37، صص. 103–129.
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
