جستاری دربارۀ حوزه‌های معنایی مصادیق سوء تعبیر در اصل و برگردان فارسی رمان «ناتور دشت» و راهبردهای برگردان آن‌ها

علیرضا راستی

نویسندگان

علیرضا راستی ^📧 دانشگاه سلمان فارسی کازرون

چکیده

پژوهش حاضر به شناسایی و تطبیق حوزه‌های معنایی عبارات بیان‌گر سوء تعبیر در اصل و برگردان رمان ناتور دشت پرداخته‌است. هدف دیگر، شناسایی راهبردهای مورد استفادۀ مترجم در وضع برابرنهاده‌ها است. بدین منظور، رمان مزبور که حاوی مصادیق بسیار سوء تعبیر در روایت اول شخص راوی نوجوان داستان است، گزینش و بررسی شد تا ابتدا حوزه‌های معنایی مصادیق سوء تعبیر در آن مشخص شود، سپس مقایسه‌ای بین نمودهای آن در اصل اثر و برگردان فارسی به ترجمۀ نجفی با محوریت حوزه‌های مزبور صورت بگیرد. در بررسی رمان شش حوزۀ معنایی سوء تعبیر در اصل انگلیسی اثر (تخلیه بدنی، مسائل جنسی، مذهب، حیوانات، جنون و عقب‌ماندگی ذهنی، کثافت) استخراج گردید و در مراحل بعدی پژوهش موارد شمول آن‌ها در اصل و برگردان اثر شناسایی و مقایسه شد. سه حوزۀ مذهب، جنون، و مسائل جنسی به ترتیب فراوانی حدود 85% کل مصادیق سوء تعبیر را تشکیل می‌دادند. در پیوند با راهبردهای برگردان مورد استفادۀ مترجم، حذف، انتقال یکسان مصادیق حوزه‌های معنایی، انتقال متفاوت مصادیق حوزه‌های معنایی، تبدیل مصادیق سوء تعبیر شدید به خفیف، و تبدیل مصادیق سوء تعبیر به موارد بیان حسن تعبیر، رخداد بسیاری داشتند. یافته‌های پژوهش‌هایی از این دست می‌توانند به پیشبرد مطالعات و مباحث عمدتاً نادر سوء/حسن تعبیر در سطح زبان‌های مختلف کمک نمایند.

کلمات راهنما:

حوزه های معنایی, سوءتعبیر, ادب روایی, ناتوردشت, سلینجر, محمد نجفی

بیوگرافی نویسنده

علیرضا راستی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون

استادیار زبانشناسی کاربردی، گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، ايران؛

مراجع

احمدزاده بیانی، ب. (1396). بررسی دیالکتیک هنر در «ترجمه ادبی» بر اساس نظریات تئودور آدورنو و والتر بنیامین: نقد ترجمه رمان ناتور دشت. مطالعات زبان و ترجمه. 50(1). 106–87.

باقری، م. (1395). بررسی حسن تعبیر در ترجمۀ رمان چهره به یغمارفته رویکرد ترجمه. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.

زارعی نجفدری، ع.، سمیعی گیلانی، ا.، بلخاری، ح.، احدی، ح.، و شجاعی جشوقانی، م. (1393). ممیزی کتاب و مشکلات آن. فصلنامه نقد کتاب اطلاعرسانی و ارتباطات. 1(4و3). 211–220.

زندی، ب.، بحرینی، م.، سبزواری، م.، و مهدیبیرقدار، ر. (1397). بررسی اجتماعی-شناختی تابو و حسن تعبیر در ساختارهای عبارات، اصطلاحات و ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی. جستارهای زبانی. 9(6). 317–334.

شریفی، ش.، و دارچینیان، ا. (1387). بررسی نمود زبانی تابو در ترجمه به فارسی و پیامدهای آن. زبانشناسی و گویشهای خراسان. 1(1). 27–49.

عرب باسطآبادی، ع.، و افضلی، ف. (1397). بررسی سازوکارهای حسن تعبیر در ترجمه تابوهای رمان الهویی از هیفا بیطار. پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. 8(19). 80–57. doi: 10.22054/rctall.2018.32925.1320

قاضیزاده، خ.، و مردانی کلاته قشلاق، و. (1391). بررسی راهبردهای مترجمان در ترجمۀ تابوهای غربی در دوبلۀ فیلمهای انگلیسیزبان به فارسی. مطالعات زبان و ترجمه. 45(1). 85–99.

سلینجر، جی، دی. (1393). ناتور دشت. (ویراست دوم) (م. نجفی، مترجم). تهران: انتشارات نیلا.

مهديزادخاني، م., نوروزي، ع.، و شکوهمند، ف. (1398). ترجمۀ فارسي تابويهاي زباني فيلم پالپ فيکش: مقايسۀ ترجمۀ دانشجويي و حرفهاي. مطالعات زبان و ترجمه. 52(1)، 109–128.

ميرزاسوزني، ص. (1385). كاربرد حسن تعبير در ترجمه. مطالعات ترجمه. 4(14). 23–34.

Albarakati, M. (2019). Translated Qurʾān euphemisms: Foreignised or domesticated? Asia Pacific Translation and Intercultural Studies, 6(1), 31–45.

Al-Kharabsheh, A. (2011). Arabic death discourse in translation: Euphemism and metaphorical conceptualization in Jordanian obituaries. Across Languages and Cultures, 12(1), 19–48.

Allan, K. (2009). The connotations of English colour terms: Colour-based X-phemisms. Journal of pragmatics, 41(3), 626–637.

Allan, K., Burridge, K. (2006). Forbidden words: Taboo and the censoring of language. Cambridge University Press.

Olimat, S. N. (2018). Developing a model for translating euphemism in the Qur’an: An intratextual-and contextual-based approach. Advances in Language and Literary Studies, 9(6), 101–111.

Rodríguez-Medina, M. J. (2015). Appraising the translation of dysphemisms: Insights into the Spanish crime film dubbese. InTRAlinea: Online Translation Journal, 17. 1–11.

Salinger, J. D. (1945). The catcher in the rye. New York: Random House.

Thawabteh, M. A. (2012). The translatability of euphemism and dysphemism in Arabic-English subtitling. Lexis. Journal in English Lexicology, (7). 45–56.