Popular Science Books as a Site of Translational Activism: Stephen Hawking’s “A Brief History of Time: From the Big Bang to Black Holes” as a Case in Point

مرضیه مداحی; حسین ملانظر

نویسندگان

مرضیه مداحی ^📧 دانشگاه علامه طباطبائی
حسین ملانظر دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی تأثیر بافت سیاسی-اجتماعی ایران پس از انقلاب در تولید ترجمۀ انگلیسی به فارسی کتاب‌های علمی عامه‌پسند، مشخص‌کردن موضوعاتی که در ترجمه‌ها با مقاومت روبه‌رو می‌شود و نیز شناسایی و طبقه‌بندی اشکال درگیری به‌کاررفته در ترجمۀ مترجمان بود. تاریخچۀ زمان برای انجام پژوهش انتخاب شد. کل متن، پانوشت‌ها و مقالۀ پیوست بررسی شد. این تحقیق در قالب چارچوب نظری تیموکزکو (2010 الف، 2010ج، 2010د) انجام شد که با استفاده از دو استعارۀ مقاومت و درگیری، عاملیت سیاسی و ایدئولوژیکی و کنشگری را در ترجمه مفهوم‌پردازی و اشکال مختلف ترجمه‌های درگیر را طبقه‌بندی می‌کند. نتایج نشان داد که سعی مترجم بر این بوده است که ترجمۀ نسبتاً دقیقی از متن علمی ارائه دهد. با‌‌وجود این، او کنشگری خود را، در هر دو شکل مقاومت و درگیری، از طریق انتخاب متن برای ترجمه، اظهارنظر در مورد ترجمه به‌صورت پانوشت، و مقاله‌ای که به انتهای کتاب ضمیمه کرده بود، رمزگذاری کرده بود؛ و سعی کرده بود برنامه‌های ایدئولوژیک را مبنای ارائۀ ایده‌ها و نظرات علمی غربی به مخاطبان ایرانی قرار دهد، و از این طریق عقاید و فرهنگ دینی را حفظ کند.

کلمات راهنما:

کنشگری, مقاومت, درگیری, کتاب‌های علمی عامه‌پسند, تاریخچۀ زمان: از انفجار بزرگ تا سیاهچاله‌ها, استیون هاوکینگ

بیوگرافی نویسندگان

مرضیه مداحی، دانشگاه علامه طباطبائی

دانشجوی دکتری مطالعات ترجمه، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران؛

حسین ملانظر، دانشگاه علامه طباطبائی

دانشیار، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران؛

مراجع

Asimakoulas, D., & Rogers, M. (2011). Translation and opposition. Bristol: Multilingual Matters.

Farahzad, F. (2013). Editing (virayesh) as a movement of resistance during the Iran-Iraq war. Research in Applied Linguistic Studies, 4(1), 123–141.

Ghaderi, R. (2018). Activism in white-cover books: resistant translations ‎‎(Unpublished masterʼ s thesis). Allameh Tabataba’i University, Iran.

Golmohammadi, V. (2019). The foreign policy of the Islamic Republic of Iran: ‎Prospects for change and continuity‎. All Azimuth: A Journal of Foreign ‎Policy and Peace, 8(1), 93–102.

Gould, R. R., & Tahmasebian, K. (2020). The Routledge handbook of translation and activism. London and New York: Routledge.

Hawking, S. H. (1988). A brief history of time. New York: Bantam Books Trade Paperbacks.

Nakanishi, H., & Mousavi, S. (2017). The analysis of Iran’s art and cultural policies in the post-revolutionary period: Special reference to animation. Journal of Global Studies, 8, 1–21.

Tymoczko, M. (2010a). Enlarging translation, empowering translators. London ‎and New York‎: Routledge.

Tymoczko, M. (2010b). The time and space of activist translation. In M. Tymoczko (Ed.), Translation, resistance, activism ‎ (pp. 227–254). Amherst and Boston: University of Massachusetts.

Tymoczko, M. (2010c). Translation, resistance, activism. Amherst and Boston: University of Massachusetts.

Tymoczko, M. (2010d). Translation, resistance, activism: An overview for ‎Gideon Toury. In M. Tymoczko (Ed.), Translation, resistance, activism (pp. 1–22). Amherst and Boston: University of Massachusetts.

رضوی، س. م. (1399(2021) ، 23 اسفند (13 مارس)). ناشر محجوب شهر تهران. اطلاعات، برگرفته از www.ettelaat.com

شفر. اچ. اف. (1994). استیون هاوکینگ، انفجار بزرگ و خداوند. در اس. اچ. هاوکینگ (1384) ، تاریخچۀ زمان: از انفجار بزرگ تا سیاهچاله‌ها (چاپ نهم) (صص. 233–250) (م. محجوب، مترجم). تهران: شرکت سهامی انتشار. (تاریخ چاپ کتاب اصلی 1988)

هاوکینگ، اس. اچ. (1384 (2004)). تاریخچۀ زمان: از انفجار بزرگ تا سیاهچاله‌ها (چاپ نهم) (م. محجوب، مترجم). تهران: شرکت سهامی انتشار. (تاریخ چاپ کتاب اصلی 1988)