A Socio-Historical Orientalist Approach to the European Translations of Ferdowsi's The Epic of Kings

مائده سرلک; امین کریم‌نیا

نویسندگان

مائده سرلک ^📧 مؤسسه آموزش عالی زند
امین کریم‌نیا دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا

چکیده

تحلیل شرق‌شناسی ترجمه، به‌ویژه دربارۀ شاهکارهای ادبی شرق، پیشرفت چندانی در حوزۀ مطالعات ترجمه نداشته است و مستلزم تحقیقات بیشتر در ابعاد مختلف آن‌ است. یکی از مشکلات موجود این است که مطالعات به‌ندرت از رویکردی نسبتاً عینی و مدل-محور در بررسی شرق‌شناسی و ترجمه استفاده می‌کنند. پژوهش حاضر براساس الگویی اجتماعی-تاریخی ترجمۀ شرق‌شناسانه، بر مجموعه‌ای از ترجمه‌های اروپایی شاهنامه فردوسی اعمال شده است. مدل شامل چهار عنصر است: کارگزاران نخبه، ترجمۀ قاره‌ای، برتری صنعتی/علمی شرق‌شناسان و فرهیختگی ادبی فرهنگ‌های شرق. داده‌های استفاده‌شده در این تجزیه‌و‌تحلیل از پایگاه‌های اطلاعاتی، دانشنامه‌ها و منابع متعارف و الکترونیک جمع‌آوری شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد بیشتر مترجمان، نخبگان غرب هستند. به‌علاوه، بسیاری از ترجمه‌ها، بر اساس ترجمه‌ اروپایی دیگری انجام شده‌اند. در بسیاری موارد، ترجمه‌ها اهداف علمی/تحقیقاتی غرب را دنبال می‌کنند، درحالی‌که به صنعت پیشرفته چاپ دوران خودشان اتکا دارند. در نهایت، استقبال و تمجید از کتاب نشان‌دهنده دلایل انتخاب آن برای ترجمه است. این پژوهش، علاوه بر تأیید عملکرد مدل، نشان می‌دهد ترجمه فعالیتی فرعی در پیشینه بسیاری از نخبگان بوده است. پژوهش همچنین ابهاماتی را در مورد تعریف اصطلاح «ترجمه» مطرح می‌کند زیرا آثار ترجمه‌شده در این مطالعه کیفیت‌های بسیار متفاوتی از یکدیگر نشان می‌دهند.

کلمات راهنما:

تحلیل اجتماعی-تاریخی, شرق شناسی, مطالعات ترجمه, ترجمه ادبی, ادبیات فارسی, شاهنامه

بیوگرافی نویسندگان

مائده سرلک، مؤسسه آموزش عالی زند

کارشناس ارشد مترجمی زبان انگلیسی، گروه زبان انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، موسسه آموزش عالی زند شیراز، ایران؛

امین کریم‌نیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا

دانشیار زبانشناسی کاربردی، گروه زبان انگلیسی، دانشکده زبان‌های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی فسا، ایران؛

مراجع

Arnold, M. (1916). Sohrab and Rustum. London: Longmans, Green and Co.

Bassnett, S. (2014). Translation studies (4th ed.). London & NewYork: Routledge.

Chesterman, A. (2007). On the idea of a theory. Across Languages and Cultures, 8(1), 1–16.

Cronin, M. (2013). Translation in the digital age. London: Routledge.

Davis, D. (2009). Rostam: Tales of love and war from the Shahnameh. New York: Penguin Books.

Donzé-Magnier, M. (2017). Edward Said: Orientalism. Geonum Ed.: ISRN.

Farahzad, F., &Adili, S. (2019). Translation, modernization, and enlightenment: The Qajar translation movement. Translation Studies Quarterly, 17(66) 8–23.

Hui, W. (2011). Postcolonial approaches. In M. Baker & G. Saldanha, Routledge encyclopedia of translation studies (2nd ed.) (pp. 200–204). London & New York: Routledge.

Kharmandar, M. A., &Nemattollahi, F. (2015). Elements of Orientalism as a socio-historical literary translation model: Tracing Sa’di in European renditions. Translation Studies Quarterly, 12(48), 43–60.

Lefevere, A. (1992). Translation, rewriting, and the manipulation of literary frame. London and New York: Routledge.

Lewis, F. (2015). The Shahnameh of Ferdowsi as world literature. Iranian Studies, 48(3), 313–336. DOI: 10.1080/00210862.2015.1023063

Loloi, P. (2017). English translations of Shahname (M. Hosseini. Trans.). Translator: Cultural Journal, 26(62), 93–103.

Mokhtar, S. (1998). Shah Name in French translations. Nam-e Parsi Quarterly, 3(4), 67–89.

Said, E. (1979). Orientalism. New York: Vintage Books.

Sapiro, G. (2014). The sociology of translation: A new research domain. In S. Bermann& C. Porter (Eds.), A companion to translation studies (pp. 82–94). New Jersey: John Wiley & Sons.

Toury, G. (2012). Descriptive translation studies—and beyond (2nd ed.). Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

Tymoczko, M. (Ed.). (2010). Translation, resistance, activism: An overview. Amherst, MA: University of Massachusetts Press.

Tyulenev, S. (2014). Translation and society: An introduction. London: Routledge.

Warner, A. G., & Warner, E. (1905). Shahnama of Firdausi. London: Kegan Paul, Trench, Trübner& Co.

Weston, S. (1815). Episodes from the Shah Nameh, or Annals of the Persian Kings by Ferdoosee. London: Baldwin, Cradock, and Joy.

Williams, J., & Chesterman, A. (2014). The Map: A beginner's guide to doing research in translation studies (2nd ed.). London: Routledge.

Wolf, M. (2007). The location of the “translation field” Negotiating borderlines between Pierre Bourdieu and HomiBhabha. In M. Wolf & A. Fukari (Eds.), Constructing a sociology of translation (pp. 109–119). Amsterdam: John Benjamins. doi:10.1075/btl.74.08wol

Yektatalab, H., and Karimnia, A. (2013). Translations of Shahnameh of Firdausi in the West. Khazar Journal of Humanities and Social Sciences, 16(3), 36–52. DOI:10.578/2223-2621.2013.16.3.36

Zimmern, H. (1882). Epic of Kings: Stories retold from Firdusi. With two etchings by L. Alma Tadema, and a prefatory poem by Edmund W. Gosse. New York.