درجات تقریب فرهنگی در ترجمۀ فرانسوی لازار از داستان گناه آل احمد
چکیده
زبان محاوره‌ای جلال آل احمد، عناصر فرهنگی و فولکلوریک زیادی را به مخاطب عرضه می‌کند. از آن جمله می‌توان به مثل‌واره‌ها، واژگان کوچه‌بازاری و جمله‌های کنایه‌ای، نام‌آواها، شکسته‌نویسی و غیره اشاره کرد. برای ترجمه این موارد خاص فرهنگی، می‌توان از آراء نیومارک (1988) کمک گرفت؛ وی با تبیین جایگاه عناصر فرهنگی زبان و ارائۀ راهکارهایی، نشان می‌دهد چنانچه بین منبع و زبان مقصد و خوانندگان آن تداخل فرهنگی وجود داشته باشد، ترجمه بهتر امکان‌پذیر است، لذا برای یافتن قرابت‌های فرهنگی، شناسایی و دسته‌بندی عناصر بوم‌شناختی، مادی، عادات و نهادهای فرهنگی جامعه‌های مقصد و مبدأ ضروری است. در همین راستا ایکسلا نیز انواعی از راهکار‌های عملی برای ترجمه چنین متونی را دسته‌بندی و تبیین می‌کند. در این تحقیق ترجمۀ فرانسوی ژیلبر لازار از داستان گناه، و روش او در انتقال اصطلاحات و عناصر فرهنگی خاص از فارسی به فرانسه را بر اساس الگوهای دسته‌بندی نیومارک و ایکسلا بررسی کرده‌ایم و نشان داده‌ایم که ترجمۀ لازار بر پایۀ معادل‌های «کارکردیِ-فرهنگی» است که درجات متفاوتی از تقریب فرهنگی را در خود دارند. دسته‌بندی این معادل‌ها بر اساس الگوهای فوق، اطلاعات ترجمه‌شناختی مفیدی را در اختیار مترجمان و محققان قرار می‌دهد.
کلمات راهنما:
آل احمد, ایکسلا, تقریب فرهنگی, نیومارکمراجع
اطهاری نیک عزم، مرضیه، و بلوکات، مینا (1392). ترجمة عناصر فرهنگی از زبان فارسی به زبان فرانسه: تحلیل و بررسی ترجمۀ نشانه‌های فرهنگی در داستان مهمان مامان اثر هوشنگ مرادی کرمانی. مطالعات زبان و ترجمه 1 (46)، 133–149.
آل احمد، جلال (1387). گناه، در سه تار. تهران: مجید.
جلیلی‌مرند، ناهید، و چاوشیان، شراره (1399). عناصر فرهنگی در ترجمه: رویکردهای مترجم. پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 4 (8)، 109–133.
ربیعی، مرضیه، و آل بویه لنگرودی، عبدالعلی (1398). معادل‌یابی مقوله‌های فولکلور ایرانی: بررسی موردی ترجمه عربی نون و القلم جلال آل احمد. پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، (20)، 31–58.
رحیمیه، نسرین (1392، 12 مهر). رویکردی سیستماتیک به قصه نویسی در قالب اثر مدرن فارسی. بخارا، 76. بازیابی شده در 25/10/1400، از http://bukharamag.com/1389.11.3946.html
لوفور، آندره، و بسنت، سوزان (1392). چرخش فرهنگی در مطالعات ترجمه. چاپ دوم. انتشارات قطره: تهران.
معتمدی، لادن، و نوارچی، عاطفه (1397). ترجمه عناصر فرهنگی و نقش آن در استقلال متن: مطالعه موردی ترجمه کتاب کاش کسی جایی منتظرم باشد. نقد زبان و ادبیات خارجی 218 (15)، 21–236.
مهدوی، وجیهه سادات، و آیتی، اکرم (1398). ترجمۀ فرانسوی اصطلاحات و مقوله‌های فرهنگی عادت می‌کنیم زویا پیرزاد براساس دیدگاه مونا بیکر و پیتر نیومارک. پژوهش‌های زبان و ترجمه فرانسه(2)، 157–180.
نظری، علیرضا، و جلالی حبیب آبادی، لیلا (1397). تحلیل معادل گزینی عناصر فرهنگی رمان بوف کور در ترجمه عربی با تکیه بر رویکرد ایویر. پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال 8، 100–126.
نیومارک، پیتر (1386). دورۀ آموزش فنون ترجمه. تهران: رهنما.
Aixela, J. F. (1996). Culture-specific items in translation. In R. Alvarez, & M. Carmen-Africa Vidal (Eds.), Translation, power, subversion (pp. 52–78). Clevedon: Multilingual Matters.
Bassnett, S. (2007). Culture and translation. In P. Kuhiwczak, & K. Littau (Eds.), A companion to translation studies (pp. 13–23). Clevedon: Multilingual Matters.
Florin, S. (1993). Realia in translation. In P. Zlateva (Ed.), Translation as social action: Russian and Bulgarian perspectives (pp. 122–128). London : Routledge
Kahnamouipour, J. (2002). Les différents genres de prose littéraire. Téhéran : SAMT.
Munteanu, P. (2010). Les traducteurs roumains de l’œuvre de Victor Hugo et leur contribution littéraire et sociale au maintien du dialogue interculturel. In Atelier de traduction. No. 13, pp. 71–85.
Martinet, A. (1989). Fonction et dynamique. Paris: Armand Colin.
Nida, E. (1964). Principles of correspondence. In Venuti, L (ed), The Translation Studies Reader. London: Routledge.
Nida, E. (1964). Toward a science of translating. Leiden: E. J. Brill.
Newmark, P. (1996/1988). A Textbook of translation. New Jersey: Prentice Hall.
Downloads
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
