بررسی معادلهای عبارت «بِغَيْرِ حِساب» در قرآن
مطالعۀ موردی مترجمان (موسوی همدانی، الهی قمشهای، خرمشاهی، فولادوند، انصاریان، آیتی)
چکیده
برابری معنایی و گزینش برابرنهادهای مناسب در ذیل واژگان و عبارات، از جمله موضوعاتی است که در ترجمه متون باید مورد توجه قرارگیرد. رجوع مترجم به تفاسیر مختلف و انتخاب مناسبترین دیدگاه تفسیری در ذیل آیات و نیز در نظرگرفتن سیاق واژگانی، سبب ارائه ترجمهای دقیق و صحیح از کلام خداوند میگردد. ماده (حسب) با بسامد نسبتاً بالا و در طیف متعدد معنایی در قرآن بهکار رفته است. این پژوهش بهروش توصیفی-تحلیلی به بررسی ترجمههای ذیل آیاتِ شامل عبارات «بِغَيْرِحِساب» پرداخته وبا توجه به منابع لغوی و تاریخی و تأمّل بر سیاق و ساختار آیات مورد نظر، برابرنهادی دقیقتر ارائه و اتقان تراجم (فولادوند، آیتی، الهی قمشهای، موسوی همدانی، انصاریان) را مورد توجه قرار دادهاست. نتیجۀ حاصله اینکه غالب مترجمان فوق، در ارائه ترجمه (بغیرحساب) از برابرنهاد دمدستی (بدون حساب) استفاده نموده و با وجود تعدد معنایی این عبارت در آیات مختلف، معادل دقیقی برای آن اتخاذ ننمودهاند. ترجمۀ الهی قمشهای، نسبت به سایر ترجمهها در معادلسازی دقت بیشتری بهکار برده است. معادلهای مدنظر عبارت (بغیرحساب) شامل «کثرت»، «بدون حساب و کتاب»، «بدون عوضخواهی»، «خارج از محاسبات مادی» بوده که به فراخور معنای رزق و عطا در آیه و نیز با توجه سیاق آیات قابل استنباط میباشد.
کلمات راهنما:
«بِغَيْرِحِساب», حساب, رزق, قرآنمراجع
قرآن کریم (1415ق.). ترجمه: محمدمهدى فولادوند، قم: دارالقرآن الكريم.
قرآن کریم (1384ش.). ترجمه: سیدعلی موسوی گرمارودى، تهران: نشر قدیانی.
قرآن کریم (1374ش.). ترجمه: عبدالمحمد آيتى، تهران: انتشارات سروش.
قرآن کریم (1383ش.). ترجمه: حسين انصاريان، قم: انتشارات اسوه.
قرآن کریم (1380ش.). ترجمه: مهدى الهى قمشهاى، قم: انتشارات فاطمة الزهراء.
قرآن کریم (بی.تا.). ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، نشر دیجیتال مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان.
اندلسی، ابوحیان محمدبن یوسف (1420ق.). البحرالمحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر.
اندلسى، عبدالحق بن غالب ابن عطيه (1422ق.). محررالوجيز فى تفسيرالكتابالعزيز، بيروت: دارالكتب العلميه.
ابنسيده المرسي، علي بناسماعيل (بی.تا.). المحكم والمحيط الاعظم، بيروت: دارالكتب العلميه.
ابنعاشور، محمدبن طاهر (بی.تا.). التحرير والتنوير، بی.نا.، بی.جا.
ابنعجیبه، احمدبن محمد (1419ق.). البحرالمديد في تفسير القرآن المجيد، قاهره: دکترحسن عباس زکی.
ابنكثير دمشقى، اسماعيل بن عمرو (1419ق.). تفسير القرآن العظيم، بيروت: دارالكتب العلمية.
ابنمنظور، محمدبن مکرم (۱۴۱۴ق.). لسانالعرب، چاپ سوم، بیروت: دارصادر.
آلوسی، سیدمحمود (1415ق.). روحالمعانی فی تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
بلخى، مقاتلبنسليمان (1423ق.). تفسير مقاتل بن سليمان، تحقيق: عبدا. محمود شحاته، بيروت: دارإحياء التراث.
حسينيزبيدي، محمدبن محمد بن عبدالرزاق (بی.تا.). تاج العروس، بي.جا.: دارالهدايه.
درويش، محيالدين (1415ق.). إعرابالقرآن و بيانه، سوريه: دارالارشاد.
دعاس، قاسم (1425ق.). اعرابالقرآن الكريم، سوریه: دارالفارابي للمعارف.
راغب اصفهاني، حسين بن محمد (1412ق.). المفردات في غريبالقرآن، بيروت: دارالعلم.
رازی، محمدبن عمر (فخرالدین) (1420ق.). مفاتیحالغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
رضایی کرمانی، محمدعلی (1375ش.). نقدی بر ترجمۀ جدید قرآن ترجمۀ خرمشاهی، مجله قرآنپژوهی، صص. 407–392.
زمخشری، محمودبن عمر (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
صافى، محمودبن عبدالرحيم (1418ق.). الجدول فى اعراب القرآن، بيروت: دارالرشيد مؤسسة الإيمان.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق.). تفسیرالمیزان، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
طبرسي، فضل بنحسن (1372ش.). مجمعالبيان في تفسيرالقرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طريحي، فخرالدين (1375ش.). مجمع البحرين، تهران: كتابفروشي مرتضوي.
طوسی، محمد بن حسن (بی.تا.). التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
طبیبی، علیرضا؛ نبوی، سیدمجید (1397ش.). نقد و بررسی ترجمه قرآن حسین انصاریان، احسن الحدیث، شماره 5، صص. 69–87.
عبدالباقی، محمد فؤاد (1364ش.). المعجمالمفهرس لالفاظ القرآن الکریم، تهران: نشر اسماعیلیان.
علوینژاد، سیدحیدر (1374ش). نگرشی به ترجمه قرآن استاد آیتی، پژوهشهای قرآنی، صص. 249–266.
فراهيدي، خليل بن احمد (1410ق.). العین، قم: انتشارات هجرت.
فلاح، ابراهیم، شمسی پور، معصومه (1396ش.). نقدوبررسی سه ترجمۀ معاصر (مطالعۀ موردی الهی قمشهای، فولادوند، آیتی). فصلنامه مطالعات نقدادبی، دوره 12، شماره 45، صص. 63–80.
قرشی، علیاکبر (1371ش.). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
قرطبى، محمد بن احمد (1364ش.). الجامع لأحكامالقرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
كلينى، محمد بن يعقوب (1407ق.). الكافي، تهران: دارالكتب الإسلامیة.
طبرسی، فضل بن حسن (1377ش.). ترجمه تفسیر جوامع الجامع، مترجمان، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
مصطفوي، حسن (1360ش.). التحقيق في كلماتالقرآن، تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴ش.). تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الإسلامیة.
میبدی، رشید الدین (1371ش.). كشفالأسرار وعدةالأبرار، تهران: انتشارات امیرکبیر.
Downloads
چاپشده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).