بررسی و نقد ترجمه‌های روسی واژۀ اهل البیت در آیۀ تطهیر

مهنوش اسکندری

نویسندگان

مهنوش اسکندری ^📧 دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

آیۀ شریفه تطهیر به بخش پایانی آیه سی و سوم سوره احزاب اطلاق می‌شود. آنچه مسلمانان از واژه «اهل البیت» در این آیه شریفه ادراک می‌کنند، خاندان پیامبر گرامی اسلام است ولیکن نظر مفسران شیعی با نظر تعدادی از مفسران اهل سنت در مصداق «اهل البیت» متفاوت است و این گروه از مفسران اهل سنت مصداق «اهل البیت» را همسران پیامبر می‌دانند. البته گروهی از این مفسران نیز همسران پیامبر و اصحاب کساء (علیهم السلام) را مصادیق «اهل البیت» برمی‌شمارند. در مقاله حاضر به بررسی توصیفی ده ترجمه روسی این آیه و به‌طور اخص به بررسی ترجمه واژه «اهل البیت» در آن‌ها پرداخته‌ایم. تمامی مترجمان روس به غیر از پروخووا (1989) واژه «اهل البیت» را به گونه‌ای ترجمه یا تفسیر کرده‌اند که «همسران پیامبر» (صلی ا... علیه و آله) نیز در زمره اهل البیت قرار می‌گیرند. در پاورقی و توضیح ترجمه پروخووا به مصداق اصلی «اهل البیت» یعنی پنج تن آل عبا اشاره شده است. مرتبط دانستن بخش ابتدایی آیه 33 به آیه شریفه تطهیر و استفاده مترجمان از تفاسیری که تفسیر نادرستی از واژه «اهل البیت» ارائه داده‌اند، دلایل ترجمه نادرست این واژه در ترجمه‌های بررسی شده می‌باشد.

کلمات راهنما:

آیۀ تطهیر, اهل البیت, زبان روسی, قرآن

بیوگرافی نویسنده

مهنوش اسکندری، دانشگاه علامه طباطبائی

دانشیار گروه زبان و ادبیات روسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران؛

مراجع

قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

قرآن کریم، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی.

قرآن کریم، ترجمه علی مشکینی.

قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند.

ابن فارس، ابوالحسن احمد بن فارس بن زكريا (1404ق.). معجم مقاييس اللغة، تحقيق: عبد السلام محمد هارون، قم: مكتب الاعلام الاسلامي.

ابن منظور، محمد بن مكرم (1404ق.).، لسان العرب، بيروت: دار صادر، چاپ سوم،

احسانی، کیوان و امیری، محمد (1392ش.). «واژه‌شناسی اهل و بررسی آن در آیه تطهیر با نظر به تفاسیر شیعه و اهل سنت». پژوهش‌های ادبی-قرآنی. سال اول. ش. 4. صص. 135–157. ص. 64.

امامی دانالو، حسام، عبدالهی، موسی (1398ش.). «ارزیابی برگردان‌های آیه اقرا باسم ربک الذی خلق، (العلق/ ۱) در پنج ترجمه از ترجمه‌های روسی». دو فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 6، شماره 12، پاییز و زمستان، صص. 1–32، ص. 6.

امیری، محمد و احسانی، کیوان (1394ش.). «تحلیل مستندات اختصاص واژه «اهل البیت» به خمسه طیبه در آیه تطهیر». مطالعات تفسیری. ش. 23. صص. 61–80.

بخشنده بالی، عباس (1397 ش.). «بررسی انتقادی دیدگاه اهل سنت پیرامون مستندات روایی شمول آیه تطهیر بر همسران پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم». فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات کلامی. ش. 23. صص. 89–106.

ترکی، عبدا. بن عبد المحسن (1387ش.). تفسیر المیسر، قم: مؤسسۀ فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان،

جوان ملکوتی، عبدا. (1376 ش.). «آیه تطهیر در تفاسیر مهم اهل سنت». مقالات و بررسی‌ها. ش. 62. صص. 7–21.

رحیمی، غلامرضا (1391 ش.). «مصداق اهل بیت در آیه تطهیر با رویکرد به منابع اهل سنت». نشریه پژوهش‌های اعتقادی کلامی. ش. 7. صص. 123–146.

روحی برندق، کاوس، غلامی، سید سجاد (1396ش.). «تحلیل و بررسی دلالت آیۀ تطهیر بر عصمت اهل بیت (ع) در نگاه مفسران شیعه و اهل سنت». پژوهشنامه معارف قرآنی. ش. 30. صص. 103–132.

زینلی، غلامحسین (1384ش.). «مفهوم‌شناسی و مصداق‌یابی اهل بیت (علیهم السلام)». آموزه‌های فلسفه اسلامی. ش. 18. صص. 3–19.

سعدی، عبدالرحمن (1420ق.). تفسیر السعدی تیسر الکریم الرحمن، بیروت: دار الحیات،

شوكانى، محمد بن على (1414ق.). فتح القدير، دمشق: دار ابن كثير، چاپ اول.

طبري، محمد بن جرير ابو جعفر، جام عالبيان عن تأويل آي القرآن، بيروت: دار المعرفة.

محلی، محمد بن احمد، سیوطی، عبدالرحمن ابن ابی بکر(1416ق.). تفسیر الجلالین، لبنان: مؤسسه النور للمطبوعات.

مكارم شيرازى، ناصر (1374ش.). تفسير نمونه، تهران: دار الكتب الإسلامية، چاپ اول.

Абу Адель, (2015). Коран: перевод смысла аятов и их краткое толкование, Киев: Ассоциация мусульман Украины.

Аляутдинов Шамиль (2020). Священный коран, Смыслы, СПб: Диля.

Бабенко Л. Г. (2008). Большой толковый словарь русских существительных: Идеографическое описание. Синонимы. Антонимы, М.: АСТ-Пресс.

Игнатьевич В. Д. (1985). Демографический энциклопедический словарь, -М.: Сов. энцикл.

Евгеньева А.П. (1999). Словарь русского языка: В 4-х т. / РАН, Ин-т лингвистич. Исследований, 4-е изд., стер. — М.: Рус. яз.

Зейналов Назим (2015). Священный коран: Перевод и комментарии, СПб: Петербургское Востоковедение.

Конт-Спонвиль Андре, Переводчик: Головина Е. В. (2012). Философский словарь, М.: Издательство Этерна.

Крачковский Игнатий (1990). Коран, М.: Наука.

Кулиев Эльмир (2016). Коран, М.: ЭКСМО.

Кураков Л. П., Кураков В. Л., Кураков А. Л. (2004). Экономика и право: словарь-справочник. - М.: Вуз и школа.

Османов Могаммад. Н. (1995). Коран, М.: Ладомир.

Прохова Валерия (2014). Коран, М.: Рипол Классик.

Саблуков Гордий Семёнович (2012). Коран, М.: Белый город.

Ушаков Д. Н. (1935–1940). Толковый словарь русского языка в 4-х т., -М.: Гос. ин-т "Сов. энцикл."; ОГИЗ; Гос. изд-во иностр. и нац. слов.

Ханджани, Лейла (2015). «Перевод Корана на русский язык: история, современное состояние, перспективы развития» / Лейла Ханджани. — Текст: непосредственный // Филология и лингвистика. № 2 (2). С. 36–39.

Шидфар Бетси (2012). Коран, М.: Изд. дом Марджани.

Шумовский Теодор Адамович (1995). Коран: Священная книга мусульман / Пер. с араб. и предисл. — 1-е. - М.: Терра.

https://medinaschool.org/library/creed/koran/perevod-korana-porohovojcom.ua/meal/osmanov