ترجمه ترجمه و کپی‌رایت
دیدگاه ناشران ایرانی درباره نتایج عدم رعایت قانون کپی‌رایت در ایران بر کیفیت و کمیت کار ترجمه
چکیده
ترجمه و قانون کپی‌رایت و ارتباط آن‌ها با همدیگر محل بحث‌های فراوان بین محققان مطالعات ترجمه بوده است. یکی از این دلایل، منوط بودن ترجمه آثار خارجی به اجازه نویسنده متن مبدأ و روابط نابرابر قدرت میان نویسنده و مترجم است که اعتراض برخی از صاحب‌نظران ترجمه از جمله ونوتی را برانگیخته است. ونوتی خواستار ایجاد تغییرات عمده‌ای در قانون کپی‌رایت به نفع ترجمه و مترجم شده است؛ به‌طوری‌که، بر این اساس متن مبدأ پس از مدت کوتاهی از نگارش آن آزادانه و بدون نیاز به اجازۀ نویسندۀ مبدأ ترجمه شود. نکتۀ مدنظر ونوتی هم‌اکنون در ایران در جریان است. اغلب متون خارجی بدون اجازه ناشر اصلی در کشور ترجمه و چاپ می‌شوند. پژوهش حاضر با به‌کارگیری چارچوب نظری ونوتی به بررسی تأثیر نبود قانون کپی‌رایت بر کیفیت و کمیت کار ترجمه از دیدگاه ناشران ایرانی پرداخته است. در همین راستا، با ۲۳ ناشر مطرح کشور از پنج کلان‌شهر مصاحبه‌ای انجام پذیرفت و نظرات آنان درباره تأثیر عدم رعایت قانون کپی‌رایت در ایران بر کیفیت و کمیت کار ترجمه با استفاده از نظریه داده‌بنیاد استراس و کوربین مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حاکی از آن است که شتاب ناشران جهت ترجمه و چاپ آثار پرفروش در بسیاری از مواقع به ترجمه‌های نازل منجر شده و پدیده پخته‌خواری، موازی‌کاری و کتاب‌سازی را به دنبال داشته است. اما معدود ناشرانی هم هستند که صرفاً به دلایل اخلاقی، خود را متعهد به رعایت قانون کپی‌رایت می‌دانند.
واژه‌های راهنما: بازار کتاب، ترجمه، ترجمه‌های موازی، قانون کپی‌رایت، کتاب‌سازی
مراجع
باشگاه خبرنگاران جوان (۲۳ شهریور ۱۳۹۷). باشگاه خبرنگاران جوان بررسی می‌کند؛ پیوستن به قانون کپی‌رایت؛ آری یا نه؟ برگرفته از https://www.yjc.news/00RuRs
خبرگزاری کتاب ایران (۱۰ مهر ۱۳۹۹). دغدغه‌ها و چالش‌های مترجمان در ایران/ قانون کپی‌رایت، بازار آشفته ترجمه را ساماندهی می‌کند. برگرفته از ibna.ir/vdcb00b50rhb9sp.uiur.html
خبرگزاری کتاب ایران (۲۲ مرداد ۱۳۹۹). ترجمه زیر تیغ دور زدن قانون کپی‌رایت/ از موازی‌کاری تا کتاب‌سازی و قاچاق/ نظر 10 مترجم درباره کتاب‌های حوزه ادبیات. برگرفته از http://www.honaronline.ir
ششجوانی, ح.ر. (1400). سیاست‌گذاری اقتصادی بخش فرهنگ؛ بررسی اثر سیاست تنظیمی کپی‌رایت بر درآمد نویسندگان ادبی در ایران. اقتصاد و تجارت نوین، 16 (شماره 3 (شماره پیاپی 52)), 87–103. doi: 10.30465/jnet.2022.38387.1791
عرب تربتی, ن., خوش سلیقه, م. پورخالقی چترودی, م.. (1397). نشر ترجمۀ ادبیات کودک و نوجوان: وضعیت کنونی، معضلات و عوامل انتخاب. مطالعات ادبیات کودک. 9(1)، 91–112. doi: 10.22099/jcls.2017.4061
میرشمسی، م. ه. و حامدی، م. (1399). تحلیل رویه عملی نظام کپی‌رایت راجع به حق معنوی. پژوهش حقوق خصوصی، ۹(32)، ۱۵۵–۱۸۸. doi: 10.22054/jplr.2020.41847.2208
Bannerman, S. (2016). International copyright and access to knowledge. Cambridge: Cambridge University Press.
Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works. (1908). Paris Act of July 24, 1971. Amended 28 September 1979. https://www.wipo.int/treaties/en/ip/berne/
Hemmungs Wirtén, E. (2011). Cosmopolitan copyright: Law and language in the translation zone. Uppsala: Uppsala Universitet.
King Lee, T. (2020). Translation and copyright: Towards a distributed view of originality and authorship. The Translator, 26(3), 241–256. DOI: 10.1080/13556509.2020.1836770
Ricketson, S. (1987). The Berne convention for the protection of literary and artistic works: 1886–1986. London: Centre for Commercial Law Studies, Queen Mary College/Kluwer.
Strauss, A., & Corbin, J. (1994). Grounded theory methodology: An overview. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 273–285). Thousand Oaks, CA: SAGE.
Suljak, N. D. (1969). Right to translate and international copyright conventions. Law Library Journal, 62, pp. 47–57.
Vaver, D. (1994). Translation and copyright: A Canadian focus. European Intellectual Property Review, 16(4), 159–166.
Venuti, L. (1998). The scandals of translation: Towards an ethics of difference. London: Routledge.
Venuti, L. (2008). The translator’s invisibility: A history of translation (2nd ed). Abingdon: Routledge.
Venuti, L. (2019). Contra instrumentalism: A translation polemic. University of Nebraska Press.
Downloads
چاپ‌شده
Versions
- 2023-02-17 (2)
- 2023-01-23 (1)
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
