ترجمۀ تابو در دوبلۀ فارسی فیلم های کارآگاهی:: مطالعۀ موردی لانۀ زنبور (از مجموعۀ هرکول پوآرو اثر آگاتا کریستی)

لیلا نیک نسب

نویسندگان

لیلا نیک نسب ^📧 عضو هیئت علمی گروه زبان انگلیسی، دانشکده علوم انسانی و هنر، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی راهکارهای به‌کار گرفته شدۀ مترجمان فارسی برای ترجمۀ تابو می‌پردازد. به این منظور، دوبلۀ فارسی سریال انگلیسی «هرکول پوآرو»—«قسمت لانۀ زنبور»—که توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران انجام شده است، تحلیل شد. چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر دسته‌بندی انواع تابوی پیشنهادی شریفی و دارچینیان (1388) می‌باشد. هدف این پژوهش بررسی انواع تابوهای موجود در این سریال و راهکارهایی است که مترجم در دوبلۀ فارسی این سریال کارآگاهی جهت ترجمۀ تابو استفاده کرده است. طبق یافته‌های پژوهش، بیشتر تابوهای استخراج شده در این سریال مربوط به روابط آزاد زن و مرد قبل از ازدواج و یا روابط خصوصی آنها و همچنین رفتارهای غیراخلاقی مانند پوشش نامناسب می‌باشد. برخی راهکارهای اتخاذ شده در دوبلۀ اثر عبارتند از: حذف، تغییر موضوع گفتگوها، ترجمۀ تابو به غیرتابو و شیوۀ ترکیبی. راهکارهای اتخاذ شده روی داستان تأثیر گذاشته و به نظر می‌رسد موجب تغییر برخی از حوادث داستان گردیده است. در دوبلۀ فارسی، تعلیق[1] در برخی صحنه‌ها از بین رفته است و بسیاری از گفتگوها و پایان سریال دچار تحریف شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که مترجم فیلم هنگام مواجهه با «برخوردهای فرهنگی»[2] بین اثر مبدأ و ترجمۀ آن به زبان مقصد، با در نظر گرفتن فرهنگ مقصد ترجیح می‌دهد عناصر نامناسب را با عناصر مقبول‌تر جایگزین کند و صحنه‌های حاوی تابو یا گفتگوی حاوی عناصر تابو را به‌کلی حذف کند.

[1]. suspension

[2]. cultural clashes

کلمات راهنما:

تابو، دوبله، راهکارهای ترجمه، هنجارها

مراجع

شریفی، ش. و دارچینیان، ف. (1388)، «بررسی نمود زبانی تابو در ترجمۀ فارسی». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 1، 141–127.

قاضی زاده، خ. و مردانی، و. (1391). «بررسی راهبردهای مترجمان در ترجمۀ تابوهای غربی در دوبلۀ فيلمهای انگليسی زبان به فارسی». فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه، 100–85.

Allan, K., & Burridge, K. (2006). Forbidden Words: Taboo and the Censoring of Language. Cambridge: Cambridge University Press.

Andersson, L. & Trudgill, P. (1990). Bad Language. New Jersey: Basil Blackwell.

Ávila-Cabrera, J.J. (2015). ‘An Account of the Subtitling of Offensive and Taboo Language in Tarantino’s Screenplays’. Sendebar, 26, 37–56.

Ávila-Cabrera, J.J. (2016). ‘The Treatment of Offensive and Taboo Terms in the Subtitling of ‘Reservoir Dogs’ into Spanish’. Málaga: TRANS. 25–40.

Ávila-Cabrera, J.J. (2020). ‘Profanity and Blasphemy in the Subtitling of English into European Spanish: Four Case Studies Based on a Selection of Tarantino’s Films’. Quaderns, 27. pp. 125–41.

Bigdeloo, M. (2022). Translating Taboo Language in the 1390s: The case of the Catcher in the Rye. Translation Studies Quarterly, 19 (76), 75–90.

Davoodi, Z. (2009). ‘On the Translation of the Taboos’. Retrieved from http://www.translationdirectory.com/articles/article 2052.php

Gao, Ch. (2013). A sociolinguistic study of English taboo language. China: Academy publisher.

Gholami, N., & Rahbar, M. (2018). ‘Censorship Strategies in the Subtitled Version of Animated Movies from English into Persian’. International Journal of Advanced Multidisciplinary Scientific Research. 1(4). http://doi.org/10.31426/ijamsr.2018.1.4.218

Hashemian, M. (2015). ‘Taboos in IRIB’s dubbed Hollywood movies: a look at translation of culture-bound elements’. Presented in The second National Applied Research Conference on English Language Studies, January 28-30, University of Tehran, Iran.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2014). ‘Translation of Taboos in Dubbed American Crime Movies into Persian’. T&I Review, 4 (2), 25–5.

Khoshsaligheh, M, et al. (2018). ‘A socio-cultural study of taboo rendition in Persian fansubbing: an issue of resistance’. Language and Intercultural Communication, 18(6), 663–680.

Pratama, A.D.Y. (2016). ‘Taboo words and their translation in subtitling: A case study in “The Help”’. RETORIKA: Jurnal Ilmu Bahasa, 2 (2), 350-363. Available Online at http://ejournal.warmadewa.ac.id/index.php/jret DOI: 10.22225/jr.2.2.362.350-363

Settanyakan, C. (2021). “Translation Strategies of Taboo Words from English into Thai for Film Subtitling”. THE LIBERAL ARTS JOURNAL, MAHIDOL UNIVERSITY, 4 (2), 302–57, https://so02.tci-thaijo.org/index.php/lajournal/article/view/251414

Toury, G. (1995). Discriptive translation studies and beyond. Amsterdam: John Benjamins.

Vossoughi, H., & Etemad Hosseini, Z. (2013). ‘Norms of translating taboo words and concepts from English into Persian after the Islamic revolution in Iran’. Journal of Language and Translation, 2(5), 1–6.

Widhi, L.I., et al., (2019). ‘An Analysis of the Translation of Taboo Words. In ‘Central Intelligence Movie’. Lingua: JURNAL ILMIAH, 15 (2).

Wu, S. & Wan, Q. (2021) ‘Euphemistic Strategies Used in Subtitling English Taboo Expressions into Chinese: A Case Study of Big Little Lies’. Open Journal of Social Sciences, 9, 397–406.

Yule, G. (2010). The study of language (4th ed.). Cambridge, England: Cambridge University Press.