آشکارسازی متنی در دو نوع متن توصیفی و خبری

چکیده

آشکارسازی فرایندی است که طی آن اطلاعاتی که در صورت متن مبدأ به صورت تلویحی وجود دارد در متن مقصد آشکار می‌شود. آشکارسازی موضوعی گسترده است، انواع گوناگونی دارد و در سطوح مختلفی روی می‌دهد. در این تحقیق، فرضیۀ آشکارسازی بلوم کولکا (1986) مبدأ کار و ساختارهای حذفی متنی (بین‌جمله‌ای) به واسطه تلویحی بودن اطلاعات در آنها و احتمال آشکارسازی این اطلاعات در آنها در محوریت هستند. هدف اصلی پژوهش یافتن پاسخ این پرسش بود که آیا آشکارسازی متنی به نوع متن وابسته است یا خیر. در اینجا منظور از آشکارسازی متنی، آشکارسازی عناصر حذفی متنی است. نوع متون مورد نظر در این تحقیق را دو نوع متن توصیفی و خبری تشکیل می‌دهند که بر پایۀ دسته‌بندی کاترین رایس (1971 و 1977) استوار است. لذا پیکره‌ای متشکل از دو زیرپیکره فراهم گردید؛ زیر پیکرۀ اول شامل سه متن روایی انگلیسی و ترجمۀ آنها به فارسی بود. زیرپیکرۀ دوم از سه متن روان‌شناسی و ترجمۀ فارسی آنها تشکیل شده بود. علت گزینش این متون آن بود که آنها به خوبی بیانگر متون توصیفی و خبری هستند. تحلیل بر روی 200 جملۀ آغازین و ترجمه یافته متون مبدأ صورت پذیرفت. نتایج مشاهدات مبنی بر آن است که (1) آشکارسازی در هر دو نوع متن رخ می‌دهد، (2) گرایش به آشکار بودن در متون آموزنده به مراتب بیش از متون توصیفی است، (3) گرایش به آشکار بودن در متون آموزنده هم پیش از ترجمه و هم پس از آن بیشتر است، و در نتیجه (4) آشکارسازی متنی به نوع متن وابسته است.