واژه‌سازی، وجه فراموش شده در ترجمۀ اصطلاحات علمی و فنی

چکیده

در پی انقلاب صنعتی و پیشرفت‌های شگرف جامعة علمی و اختراعات و ابداعاتی كه بشر به آنها دست یافت، واژه‌ها و اصطلاحاتی نیز در زبان بروز كرد كه بشر برای نامیدن مفاهیم نویافته ناگزیر به استفاده از آنها شد. نوواژه‌ها و محل تولید علم معمولاً خاستگاه مشتركی دارند. گسترش و نفوذ علم جدید در جوامع و كشورها، با رواج و انتشار واژه‌های نو همزمان است. اینجاست كه زبان و فرهنگ جوامع مصرف كنندة علم، از جمله كشور ما، از زبان و فرهنگ جوامع تولید كنندة علم تأثیر می‌پذیرد. اگر زبان و فرهنگ از غنا و آمادگی لازم برخوردار باشد و برنامه‌ریزی آگاهانه‌ای برای پذیرش علم و نوواژه‌های متعاقب آن تدوین شده باشد، می‌توان تأثیرات سوء را به حداقل رساند. ورود ایران به عرصة صنعت هسته‌ای و انتقال دانش و تكنولوژی هسته‌ای مثال بارزی از این مقوله است. مقالة حاضر به لزوم اتخاذ سازوكار مناسب برای دریافت و بومی‌سازی علوم و واژه‌های علمی و فنی مرتبط با آن می‌پردازد و راهكارها و پیشنهادها و دیدگاه‌های مختلف اهل فن و صاحب‌نظران را نیز جمع‌بندی و ارائه می‌نماید.