نگاهی دوباره به تعدیل در ترجمه

چکیده

وفاداری یا شفافیت، ترجمۀ امین یا ترجمۀ رسا و اصطلاحات دوگانه‌ای از این دست همواره در مباحث مربوط به ترجمه و نظریه‌های ترجمه مطرح بوده و هست. خواستگاه تمام این چالش‌ها را می‌توان در پذیرفتن یا نپذیرفتن تعدیل در ترجمه و نیز حدود و ثغور آن یافت. منظور از تعدیل، تغییر یا دستكاری در صورت زبان مبدأ به هنگام قالب‌ریزی آن در زبان مقصد و با هدف انتقال بهتر پیام به مخاطب است. تحقیق حاضر تعدیلات گفتمانی و واژگانی و ارتباط آنها را با طرحواره‌هایی که مخاطبانِ ترجمه در ذهن دارند بررسی می‌کند و به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا می‌توان گفت هر نوع تعدیلی در ترجمه در راستای طرحواره‌های ذهنی اعمال می‌شود؟ منظور از طرحواره‌های ذهنی در این تحقیق ساختارهای بنیادی و انتزاعی موجود در نظام شناختی بشر است كه یا بر مبنای تجارب فیزیكی و تعاملات جسمانی با محیط شكل می‌گیرند و یا نتیجۀ قراردادهای اجتماعی‌اند. طرحواره‌ها نقش عمده‌ای در درك و تعقل انسان و مفهوم‌سازی از پدیده‌ها دارند. نتایج تحقیق نشان داد كه می‌توان گفت در یک سطح کلی تمامی تعدیل‌ها در ترجمه در راستای طرحواره‌های ذهنی اعمال می‌شوند.