واکاوی کهن‌گرایی در نظریۀ ترجمه و بوطیقای نوین فارسی پیش به سوی طرح واره ایرانی ترجمه

چکیده

هدف از این پژوهش واکاوی موقعیت کهن‌گرایی در بوطیقای نوین فارسی و نظریه ترجمه است. با این فرض که بسیاری از نظریه‌های ترجمه از متغیرهای بافتی و بومی نظریه‌پردازان نشئت گرفته است، پژوهش بر حضور پویاتر زبان فارسی در تدوین مدل‌ها و هنجارها و نظریه‌های ترجمه تأکید می‌کند. پس از بیان شواهد تاریخی و دانشگاهی و کارکردی که نشان‌دهنده اهمیت فرهنگی کهن‌گرایی در ایران است، پژوهش کهن‌گرایی را به لحاظ نظری در بطن سه نظریه ترجمه یعنی هرمنوتیک و نظام چندگانه و ادبیات پسااستعمار قرار می‌دهد. یافته‌ای بنیادین، از منظر تاریخ‌نگاری نظریه ترجمه، این است که اگرچه نظریه ترجمه به شکل گسترده تحت تسلط روایتی غربی قرار دارد، زبان‌های دیگر نیز می‌توانند قابلیت‌های بومی خود را در تدوین نظریه‌ها و طرح واره‌های ترجمه به کار گیرند. پژوهش همچنین حاکی از آن است که از آغاز دهه نخست قرن بیست یکم، جامعه دانشگاهی ایران واکاوی قالبیت‌های کهن زبان فارسی و روند فزاینده خودکاوی بومی را در پیش گرفته است. متخصصان فارسی با استفاده از استدلال‌های این پژوهش می‌توانند طرح واره‌ای ایرانی از ترجمه مطرح کنند.