تأثیر دیدگاه ایدئولوژیک جنسیت مترجمان در ترجمۀ قرآن مجید

چکیده

در ترجمه آیات قرآن، انتخابهای واژگانی میتواند ایدئولوژیهای ناشی از جنسیت مترجمان را نشان دهد، امری که میتواند حتی باعث تغییر نگرش افراد نسبت به دین اسلام و جایگاه زن در اسلام شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر دیدگاه ایدئولوژیک ناشی از جنسیت مترجم با توجه به پیشزمینههای متفاوت شرقی و یا غربی بودن مترجمان در ترجمه آیههای مرتبط با زنان در قرآن است. از آنجاییکه اکثریت قریب به اتفاق مترجمان قرآن مردان بودهاند، این تحقیق بر آن است تا میزان تأثیر ایدئولوژی مردسالارانه در ترجمه چند آیه از قرآن را مشخص نماید. در این راستا، دو ترجمه فارسی از قرآن کریم که یکی توسط مترجم زن و دیگری توسط مترجم مرد و همچنین سه ترجمه انگلیسی از قرآن که توسط مترجم زن ایرانی و مترجمان مرد با پیشزمینة شرقی و غربی هستند در آیات مرتبط با زنان در 4 سوره نساء، احزاب، نور و ممتحنه بر اساس مدل تحلیل انتقادی ترجمه خانجان (1390) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ایدئولوژی ناشی از جنسیت مترجمان میتواند به طور ناخودآگاه و خودآگاه بر روی ترجمه آنان تأثیر بگذارد. بنابراین مترجمان در ترجمه قرآن هرچند دقیق ترجمه کرده باشند، باز برداشت یک انسان از کلام خداست. ایدئولوژی جنسیت و دیدگاه غالب جامعه و پیشفرضی که هریک از این سه مترجم نسبت به زن و مرد دارند به طور ناخودآگاه بر افکار، باورها و انتخابهای ترجمهای مترجمان اثر میگذارد. خطای مترجم در ترجمه متون دینی ممکن است، اما خواننده بهتر است با احتمال وجود خطا به ترجمه آیات بنگرد.