دستکاری و استقبال از آثار خیام در انگلستان عصر ویکتوریا
چکیده
مقالۀ حاضر ترجمۀ انگلیسی رباعیات خیام را به‌دست ادوارد فیتزجرالد در دورۀ ویکتوریا بررسی می‌کند. خیام ریاضیدان، فیلسوف و شاعر بزرگ ایرانی بود که رباعیاتش با استقبال گرم مخاطبان انگلیسی در قرن نوزدهم روبرو شد. این تحقیق ابتدا با استفاده از روش توصیفی-مقایسه‌ای نشان می‌دهد چگونه یک متن شرقی به مخاطبان انگلیسی معرفی شده است، چگونه فیتزجرالد ترجمه را به‌نفع خوانندگان بریتانیایی تغییر داده است و چرا انگلیسی‌های عصر ویکتوریا از ترجمۀ خیام استقبال کردند. برای دستیابی به این هدف، ابتدا دلایل استقبال از رباعیات خیام در عصر ویکتوریا بررسی شده است. فلسفۀ «لحظه‌اندیشی»و «خوش‌باشی» رایج در رباعیات خیام بسیاری از مردم ویکتوریا را که گفتمان شک مذهبی قرن نوزدهم را تجربه می‌کردند، به خود جلب کرد. سپس 40 رباعی حاوی موارد خاص فرهنگی به‌طور هدفمند انتخاب و با ترجمۀ انگلیسی آن با استفاده از نظریۀ دستکاری فرهنگی بسنت و لفور (۱۹۹۸) مقایسه شد تا به این نکته پی ببریم چگونه فیتزجرالد، رباعیات خیام را دستکاری کرده است. ده مورد از چهل رباعی در این مطالعه به‌عنوان نمونه مورد بحث قرار گرفته است تا نشان دهد که چگونه فیتزجرالد با مفاهیم خاص فرهنگ فارسی برخورد کرده است. نتایج این بخش نشان داد که فیتزجرالد در ترجمۀ خیام هرگونه ارجاع به مفاهیم فرهنگی فارسی را حذف کرده است که بیانگر نگرش استعماری و امپریالیستی انگلیس نسبت به شرق است.
کلمات راهنما:
ایدئولوژی, خیام, دستکاری, فرهنگ, فیتزجرالد, مفاهیم فرهنگی ایرانیمراجع
Abjadian, A. (2016). A survey of English literature (ll). Tehran: SAMT.
Aleahmad, M. (2021). The Effect of Ideology on the Form and Content of Edward FitzGerald’s Translation of Khayyam’s Rubaiyat. LingLit Journal Scientific Journal for Linguistics and Literature, 2(2), 75–82.
Aminrazavi, M. (2005). The wine of wisdom: The life, poetry, and philosophy of Omar Khayyam. England: Oxford.
Bassnett, S., & Lefevere, A. (1990). Translation, history and culture. London: Pinter Publishers.
Bassnett, S., & Lefevere, F. (1998(. Constructing cultures: Essays on literary translation. Target, 12(1), 176–179.
Dave, K. (2017). Edward Fitzgerald's “The Rubaiyat of Omer Khayyam”: A Sense of the Essence. International Journal of English Language, Literature in Humanities, 5(3), 123–128.
Drury, A. (2015). Translation as transformation in Victorian poetry. Cambridge: Cambridge University Press.
Farahzad, F. (2006). Strategies of Appropriation: Khayyam and Rumi. Translation Studies, 4(15), 44–52.
Hama, H., & Raheem, A. (2010). The Victorian Poetry and Rubaiyat of Omar Al-Khayyam: A Companion Study. Adab Al-Rafidayn, 57, 71–86.
House, J. (2015). Translation quality assessment: Past and present. London & New York: Routledge.
Khayyam, O. (2016). Rubaiyat quatrain Khayyam (E. Fitzgerald, Trans.). Tehran: Yaghut Kavir Press.
Lefevere, A. (1992). Translation, rewriting, and the manipulation of literary fame. London & New York: Routledge.
Mashhady, H., & Noura, M. (2012). Fitzgerald’s Approach to Translation. International Journal of Scientific and Engineering Research, 3(4), 370–384.
Munday, J. (2016). Introducing translation studies: Theories and applications. London & New York: Routledge.
Nakhaei, B. (2019). The Impact of Power and Ideology on Edward FitzGerald’s Translation of the Rubaiyat: A Postcolonial Approach. TranscUlturAl, 11(1), 35–48.
Simidchieva, M. (2011). Fitzgerald’s Rubaiyat and Agnosticism. In A. Poole, C. Ruymbeke, S. Mason, & W. Martin. (Eds.), FitzGerald’s Rubaiyat of Omar Khayyam: Popularity and neglect. (pp. 55–72). London: Anthem Press.
Zare Behtash, E. (1994). FitzGerald’s Rubâiyât: A Victorian Invention. Unpublished Doctoral Dissertation. Canberra, Australia: Australian National University.
دشتی، ع. (1364). دمی با خیام. تهران: انتشارات اساطیر.
خرمشاهی، ب. (1391). رباعیات خیام. تهران: انتشارات ناهید.
قزوینی، ک. (1363). شرح رباعیات خیام. تهران: انتشارات فتحی.
Downloads
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
