مروری بر واژگان/مفاهیم ترکی برای ترجمه در دوره‌های پیش از عثمانی تا عثمانی (1)

چکیده

این مقاله مرور تاریخی مختصری است در دوره‌های پیش از عثمانی و عثمانی به منظور کاوش و ارائه مجموعه‌ای از واژگان/ مفاهیم ترکی ترجمه که برای اولین بار صورت می‌گیرد. بررسی منابع گوناگون دست اول و دوم و گفتمانهای خارج از متن مرتبط با ترجمه در اینجا تاریخچه‌ای مختصر عرضه می‌دارد و همچنین پس‌زمینه‌ای مناسب برای مشاهده و درک رفتارهای چندگانه ترجمه‌ای در فرهنگ عثمانی فراهم می‌کند. بحث من در این مقاله این است که واژگان/ مفاهیم ترکی ترجمه متنوع هستند و اینکه ترجمه در فرهنگ عثمانی باید در مقیاسی گسترده مد نظر قرار گیرد بدون اینکه چندگانگی و رفتارها و جنبه‌های خاص فرهنگی آن نادیده گرفته شود. این نظر، با نگاهی به گذشته، به اتخاذ دیدگاهی وسیع در شناخت رفتارهای گوناگون ترجمه می‌انجامد. در این مقاله، نخست بر واژگان/ مفاهیم ترجمه در ترکی شرقی یا ترکی باستان، به خصوص بر ترکی ایغوری (Uyghur Turkish) توجه می‌کنم، که به خط الفبایی (runiform script) ثبت شده و در دست نوشته‌های غالباً مذهبی که در آسیای مرکزی تولید می‌شد به صورت مستند درآمده است. سپس گونه‌هایی را که در ترکی غربی (ترکی اوغوز- Oghuz Turkish) وجود دارد، یعنی ترکی آناتولی باستان (Old Anatolian Turkish)، که بعدها در آسیای صغیر به ترکی عثمانی تبدیل شد، بررسی خواهم کرد. سرانجام، تعاریف ترجمه موجود در مجموعه واژگان ترکی عثمانی که در اواخر قرن نوزدهم استفاده می‌شد تجزیه و تحلیل خواهم کرد.