Activist translation as a means to oppose imperialism in Iran: The Case of Translation of Literary Works from 1925 to 2021

Azita Ghazizadeh; حسین ملانظر

نویسندگان

Azita Ghazizadeh ^📧 Ph.D. Candidate of Translation Studies, Department of English Translation Studies, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
حسین ملانظر دانشیار، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان¬های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران

چکیده

ترجمه را میتوان ابزاری کنشگرانه و تأثیرگذار در پیشبرد تغییرات مهم سیاسی و اجتماعی تلقی کرد. در میان این تغییرات میتوان به گسترش تفکر مقابله با امپریالیسم در یک جامعه از جنبههای مختلف و با استفاده از اقدامات و کنشهای ترجمانی اشاره کرد. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف تحلیل و بررسی نقش کنشگرانۀ ترجمه در گسترش تفکر ضدامپریالیسم در ایران از بعد انتخاب آثار برای ترجمه بین سالهای 1304 تا 1400 انجام شد. بدین منظور، تحلیل تاریخی ترجمههای آثار ادبی پرچاپ ضدامپریالیسم با استفاده از روش تحلیلی-اکتشافی صورت پذیرفت. دادههای این پژوهش براساس سوال «چه چیزی؟» از میان مجموعۀ سوالات پیشنهادی دهالست (2010) برای تحلیل تاریخی ترجمه جمعآوری شد. جهت پاسخ به این سوال، در ابتدا آثار ادبی ضدامپریالیسم که در سالهای 1304 تا 1400 ترجمه و به چاپ رسیدهاند، شناسایی شدند. سپس، منابع فرامتنی ترجمهها مورد بررسی قرار گرفت تا بتوان به اطلاعاتی دست یافت که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم بر این امر دلالت داشته باشد که ترجمه آثار ادبی ضدامپریالیسم به مثابۀ ابزاری جهت تعریف هویتی مستقل استفاده شده است. نقش کنشگرانۀ ترجمه براساس جایگاه ترجمۀ آثار ادبی ضدامپریالیسم در مراحل سهگانۀ کنشگری در ترجمه تعیین شد. نتایج این مطالعه نشان داد، در بعد انتخاب آثار ادبی ضدامپریالیسم برای ترجمه، نقش کنشگرانۀ ترجمه در مرحلۀ دوم از مراحل سهگانه قرار میگیرد. براین اساس، مقابله با امپریالیسم فرهنگی آغاز شده است اما هنوز تلاشی برای تعریف یک هویت مستقل فرای تفکر دوقطبی فرهنگهای غالب انجام نگرفته است.

مراجع

Baker, M. (2020). Translation and solidarity in the century with no future: prefiguration vs. aspirational translation. Palgrave Communications, 6(1), 1–10.

Baker, M. (Ed.) (2016). Translating dissent: Voices from and with the Egyptian revolution. London and New York: Routledge.

Barton, G. A., & Bennett, B. M. (2010). Forestry as foreign policy: Anglo-Siamese relations and the origins of Britain's informal empire in the teak forests of northern Siam, 1883–1925. Itinerario, 34(2), 65–86.

Benab, Y. P. (1999). The origin and development of imperialist contention in Iran. Iran Bulletin (23–24).

Cheyfitz, E. (1991). The poetics of imperialism: translation and coloniazation from the Tempest to Tarzan. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

D’hulst, L. (2010). Translation history. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 1, pp. 397–405). Amsterdam: John Benjamins.

Dehghani, R. (2018). The Role and Impact of Islamic Identity in the Process of Nation-State Building in Iran and Turkey. Revista Publicando, 5(15 (2)), 1537–1558.

Dominguez Lopez, E., & Yaffe, H. (2017). The deep, historical roots of Cuban anti-imperialism. Third World Quarterly, 38(11), 2517–2535.

Mishra, P. (2012). From the ruins of empire: The intellectuals who remade Asia: Farrar, Straus and Giroux.

Mohajer, N., & Vahabi, M. (2011). The Islamic Republic of Iran and Its Opposition. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 31(1), 110–119.

Mollanazar, H., & Hosseini, M. (2011). A comparative study of translation at colonial and post-colonial periods in Iran. Translation Studies, 9(33), 23–37.

Münkler, H. (2007). Empires: the logic of world domination from ancient Rome to the United States (P. Camiller, Trans.). Cambridge: Polity Press.

Patra, A. (2020). ICBN/IBC-Principles and Rules.

Sandbacka, C. (1977). Cultural imperialism and cultural identity. Paper presented at the Proceedings of the 8th Conference of Nordic Ethnographers/Anthropologists, Helsinki

Sorisio, C. (2012). Sarah Winnemucca, translation, and US colonialism and imperialism. MELUS, 37(1), 35–60.

Tymoczko, M. (2000). Translation and political engagement: Activism, social change and the role of translation in geopolitical shifts. The Translator, 6(1), 23–47.

Tymoczko, M. (2010). Translation, resistance, activism. Amherst and Boston: University of Massachusetts Press.

Venuti, L. (1992). Rethinking translation, discourse, subjectivity, ideology. In. London and New York: Routledge.

Worth, M. L. S. (2014). NGO Translation and Translator Practices Explored Through an Ideological Lens. (Unpublished master's thesis). York University, Ontario, Canada.