:بررسی شبکۀ معنایی واژۀ «وجه» و اهمیت آن در ترجمۀ قرآن کریم از منظر معناشناسی شناختی

مطالعۀ موردی: سورۀ مبارکۀ بقره

نویسندگان

  • محمد قمی دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
  • فرهاد دیوسالار 📧 نویسندة مسئول: دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

چکیده

ترجمۀ دقیق آیات قرآن کریم جهت دست‌یابی به مفاهیم عمیق، مترجمان را به سوی علوم جدید سوق داد. از آن‌جا که معناشناسی شناختی، معنا را با تکیه بر شناخت بررسی می‌کند، می‌تواند با تکیه بر مقوله‌یندی مفاهیم زبانی، معنای اصلی و سرنمونی را شناسایی و آن را با معنای فرعی گره زده وشبکۀ معنایی را تشکیل دهد تا به این پرسش پژوهش پاسخی شایسته داده شود: واژۀ وجه در قرآن کریم و به­ طور خاص در سورۀ مبارکۀ بقره، باتوجه­ به شبکۀ معنایی دارای چه مفاهیمی است و ترجمۀ متناسب آن چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا معناي اين واژه از منابع معتبر لغت، جست وجو و سپس از محور هم­نشيني در فهم معنا و ترجمۀ آن، کمک گرفته مي­ شود تا مفهوم واقعی واژه ورای ظاهر هویدا شود. واژۀ «وجه» از کلمات پرتکرار است که ۷۷ بار در کل قرآن کریم به‌کار رفته و بیشترین تکرار (یازده بار) در سورۀ مبارکۀ بقره است که محدودۀ پژوهش می‌باشد. مقالۀ حاضر سعي دارد با روش توصیفی تحلیلی به کمک مقولۀ شعاعی و روابط هم‌نشینی میان کلمات، این آیات را بررسی نماید تا نتیجه بگیرد که معنای سرنمونی «وجه» همان چهره و صورت است و معانی فرعی آن، نفس و ذات است. مزيت بررسي کلمه «وجه» در قرآن با روش معناشناسي شناختی آن است که جهان­بيني قرآن در ارتباط با واژه وجه، مشخص، و معارف پنهان قرآن استخراج می شود.

کلمات راهنما:

شبکۀ معنایی، قرآن کریم، معناشناسی شناختی، وجه

مراجع

قرآن کريم.

ابن دريد الأزدي، ابوبکر محمد بن حسن (1987). جمهرة اللغة. المحقق: رمزي منير بعلبكي. دار العلم للملايين.

ابن فارس، احمد (1404). معجم مقاييس اللغه. تحقيق و ضبط عبدالسلام محمد هارون. مكتب الاعلام السلامی.

ایزوتسو، توشیهیکو (1361). خدا و انسان در قرآن. (احمد آرام، ترجمه). شرکت سهامی انتشار (نشر اصلی 1964).

تقیّه، محمد حسن (1382). ترجمۀ قرآن: چالش‌ها و راهکارها. مطالعات ترجمه. 1 (1)، 53–43.

تیلور، جان آر، و لیتل مور، جانت(1396). راهنمای زبان‌شناسی شناختی. (وجیهه فرشی و نجمه فرشی، ترجمه). نشر نویسه پارسی (نشر اثر اصلی 2015).

حسابی، اکبر (1393). شبکۀ چارچوبی و شبکۀ واژگانی؛ دو ابزار ارزشمند برای ترجمه. مطالعات ترجمه. 12 (46)، 30–17.

الخولی، محمد علی (2000). علم الدلاله: علم المعنی. دار الفلاح للنشر و التوزیع.

راسخ مهند، محمد (1397). درآمدی بر زبان¬شناسی شناختی: نظریه‌ها و مفاهیم. سمت.

راغب اصفهاني، حسین (1374). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. (سیدغلامرضا خسروی‌حسینی، ترجمه). مرتضوی.

شریفی، علی (1394). معناشناسی قرآن در اندیشۀ شرق¬شناسان با تأکید بر ایزوتسو. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.

شعیری، حمیدرضا (1397). مبانی معناشناسی نوین. چاپ ششم. سمت.

صفوی، كورش (1392). درآمدی بر معني¬شناسی. سورة مهر.

طبرسی، فضل بن حسن (بی تا). مجمع البیان. 27ج. فراهانی.

عبدالباقي، محمد فؤاد (1383). المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الكريم. چاپ دوم، نويد اسلام.

فولادوند، محمد مهدی (1415ق). ترجمه پارسی قرآن کریم. دار القرآن الکریم.

گيررتس، دیرک (1393). نظريه¬های معني¬شناسی واژگانی. (كوروش صفوی، ترجمه). علمی (نشر اثر اصلی 1917).

لطفی¬پور ساعدی، کاظم (1395). درآمدی به اصول و روش ترجمه. چاپ یازدهم. مرکز نشر دانشگاهی.

مختار عمر، أحمد (1998). علم الدلاله. عالم الكتب للنشر و التوزيع و الطباعة.

مصطفوي، حسن (1360). التحقيق في کلمات القرآن الكريم. بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

مطیع، مهدی (1387). معناشناسی زیبایی در قرآن کریم. دانشگاه اصفهان.

Evans, V., & Green, M. (2006). Cognitive linguistics, An introduction. Edindurgh University Press.

Lakoff, G., & Johnson, M. (1999). Philosophy in the flesh: The embodied mind and its challenge to Western philosophy. University of Chicago Press.

Lee, D. (2001). Cognitive linguistics. Oxford University Press.

Ungerer, F., & Schmid, H. J. (1996). An introduction to cognitive linguistics. Longman.

Talmy, l., (2000). Toword a cognitive semantics (2 vols.). MIT Press.

Tyter. A., & Evans, V. (2003). The semantics of English prepositions, spatial scenes, embodied meaning and cognition. Cambridge University Press.

Downloads

چاپ‌شده

2024-07-26

ارجاع به مقاله

قمی م., & دیوسالار ف. (2024). :بررسی شبکۀ معنایی واژۀ «وجه» و اهمیت آن در ترجمۀ قرآن کریم از منظر معناشناسی شناختی: مطالعۀ موردی: سورۀ مبارکۀ بقره. فصلنامه مطالعات ترجمه ایران, 22(86). Retrieved از https://journal.translationstudies.ir/ts/article/view/1187

شماره

نوع مقاله

مقاله علمی-پژوهشی

DOR