جادوی معنای اول در ترجمه

چکیده

یکی از مهم‌ترین مسائل در ترجمة متون انگلیسی به فارسی لزوم توجه به مفاهیم مختلف لغات و عبارات در موقعیتهای متفاوت است. زبان انگلیسی به عنوان یکی از پرکاربردترین زبانهای دنیا دارای حوزة لغات بسیار گسترده‌ای است که خود در برگیرندة طیف معنایی گسترده و متنوعی هستند. به عبارت دیگر، بسیاری از لغات و عبارات انگلیسی علاوه بر مفهوم متداول و شناخته شدة خود می‌توانند در موقعیتهای مختلف نقشهای ساختاری و معنایی متفاوتی را پذیرفته و بالطبع مفهومهای متفاوت و ناآشناتری را در بر گیرند. مهم‌ترین مسئله‌ای که در این مقاله بدان پرداخته می‌شود این است که متاسفأنه علی‌رغم اهمیت توجه به معانی گوناگون و متنوع (و گاهی در ظاهر غیر مرتبط) واژه‌ها در امر ترجمة متون ادبی، در بسیاری از موارد مشاهده می‌گردد که مترجم به راحتی در معرض تهدیدهای بالقوة چسبیدن به مفهوم و تعریف اول و بی اعتنائی به معانی دیگر قرار می‌گیرد. چنین به نظر می‌رسد که معنای اول نیرو و جاذبه‌ای دارد که مفاهیم و معانی دیگر را کم‌جاذبه و کمرنگ می‌کند. گویی که اولین تعریف در نظر مترجم دارای هیبت و صلابتی طلسم‌گونه است که معانی دیگر را به عقب رانده و جوینده را ناخودآگاه به سوی خود می‌کشاند. در این مقاله با ذکر برخی دلایل بی‌توجهی مترجمین از سایر معانی لغات و عبارات، عواملی را که در ایجاد چنین مشکلاتی دست اندر کارند به پنج گروه کلی تقسیم می‌شود و با ارائـة مثالهای گوناگون سعی بر این است که لزوم اتخاذ اقدامی پیشگیرانه در مقابله با تهدیدهای بالقوة جادوی معنای اول روشن گردد و در انتهای مقاله نیز پیشنهادهایی چند جهت بهبود امر ترجمة متون ارائه می‌گردد.