سیاست، برنامه‌ریزی و ترجمه در جمهوری اسلامی ایران
مطالعۀ موردی احیای اسلام در آذربایجان پساشوروی
چکیده
انحلال اتحاد جماهیر شوروی به‌معنای پایان اسلام‌ستیزی در جمهوری نوبنیاد آذربایجان بود. این اتفاق باعث ایجاد فضایی برای کشورهای مهم اسلامی از جمله ایران شد تا به روش‌های مختلف، اعم از تدارک آثار دینی ترجمه‌شده، به احیای اسلام در جامعۀ سکولارشدۀ آذربایجان اهتمام ورزند. با فرض اینکه این اقدامات را می‌توان نوعی برنامه‌ریزی فرهنگی قلمداد کرد، مقالۀ حاضر تلاشی است برای بررسی برنامه‌ریزی فرهنگی ترجمه‌محورِ ایران در آذربایجان پساشوروی. با استفاده از کتاب‌نگاشتی از آثار دینی ترجمه‌شده به آذربایجانی و منتشرشده در ایران به‌عنوان دادۀ اولیۀ پژوهش و همچنین مجموعه‌ای از داده‌های ثانویه، تلاش شده تا جنبه‌های مختلف این پدیده مورد بررسی قرار گیرد؛ جنبه‌هایی نظیر عاملان دخیل (مترجمان و ناشران)، عناوین ترجمه‌شده و کارکردهای مورد نظر این آثار و نیز سیاست‌هایی که پیشران این برنامه‌ریزی فرهنگی بوده‌اند. به باور نگارندگان مقالۀ حاضر، پیشران اصلی برنامۀ احیای اسلام در جمهوری آذربایجان که ترجمه نقش چشم‌گیری در آن داشته، سیاست «اسلامی‌سازی» به‌عنوان یکی از شالوده‌های سیاست فرهنگی (خارجی) ایران پس از انقلاب اسلامی بوده و پیشبرد این برنامه نیز عمدتاً بر دوش ناشران (نیمه)خصوصی و مترجمان گمنام بوده است.
کلمات راهنما:
Translation policy, culture planning, politics, Islam, Iran, Azerbaijanمراجع
Balci, B. (2004). Between Sunnism and Shiism: Islam in post‐Soviet Azerbaijan. Central Asian Survey, 23(2), 205–217.
Bedford, S. (2015). Islamic opposition in Azerbaijan: Discursive conflicts and beyond. In G. Simons & D. Westerlund (Eds.). Religion, politics and nation-building in post-communist countries (pp. 155–187). Farnham: Ashgate Publishing.
Chesterman, A. (2009). The name and nature of translator studies. Hermes, 42(2), 13–22.
D’hulst, L. (2010). Translation history. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 1), (pp. 397–405). Amsterdam: John Benjamins.
De Waal, T. (2010). The Caucasus: An introduction. New York & Oxford: Oxford University Press.
Even-Zohar, I. (1994/2010). Culture planning. In Papers in culture research (pp. 78–97). Retrieved from www.tau.ac.il/~itamarez/works/books/EZ-CR-2005_2010.pdf
Even-Zohar, I. (1997/2010). Culture planning and cultural resistance in the making and maintaining of entities. In Papers in culture research (pp. 98–106). Retrieved from www.tau.ac.il/~itamarez/works/books/EZ-CR-2005_2010.pdf
Fallahnezhad, A. (2005). Siāsat-e sodur-e enqelāb-e eslāmi [Policy of export of Islamic Revolution]. Tehran: Markaz-e Asnād-e Enghelāb-e Eslāmi.
Goals and Tasks of the Supreme Council of the Cultural Revolution (1985, February 24). Retrieved from http://ms.farhangoelm.ir/legislation-Bank/اهداف-و-وظایف-شورایعالی-انقلاب-فرهنگی
González Núñez, G. (2016a). On translation policy. Target, 28(1), 87–109. doi:10.1075/target.28.1.04gon
González Núñez, G. (2016b). Translating in linguistically diverse societies: Translation policy in the United Kingdom. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Haddadian Moghaddam, E. & Meylaerts, R. (2014). Translation policy in the media: A study of television programs in the province of Kurdistan. Translation Spaces, 3, 71–98.
Holmes, J. S. (2000). The name and nature of translation studies. In L. Venuti (Ed.), The translation studies reader (pp. 172–186). London & New York: Routledge. (Original work published 1972)
Jödicke, A. (2017). Shia groups and Iranian religious influence in Azerbaijan: The impact of trans-boundary religious ties on national religious policy. Eurasian Geography and Economics 58(5), 533–556. doi:10.1080/15387216.2017.1413579
Law on Goals and Responsibilities of the Ministry of Culture and Islamic Guidance (1987, March 3). Retrieved from https://www.farhang.gov.ir/fa/intro/rules/rule1
Li, S., Qian, D. & Meylaerts, R. (2017). China’s minority language translation policies (1949–present). Perspectives, 25(4), 540–555. doi:10.1080/0907676X.2016.1241286
Meylaerts, R. (2011). Translation policy. In Y. Gambier & L. Van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 2), (pp. 163–168). Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Statute of Islamic Culture and Relations Organization (1995, November 21). Retrieved from http://df.farhangoelm.ir/Review/سازمان-ها،نهاد-ها-و-موسسات/437
Toury, G. (1999). Culture planning and translation. In A. Alvarez & A. Fernandez (Eds.), Anosar /Anovar. Estudios de traduccion e interpretacion (pp. 13–25). Vigo: Servicio de Publicacións Universidade de Vigo.
Toury, G. (2002). Translation as a means of planning and the planning of translation: A theoretical framework and an exemplary case. In S. Paker (Ed.), Translations: (Re)shaping of literature and culture, (pp. 148–165). Istanbul: Bogaziçi University Press.
Yemelianova, G. (2014). Islam, nationalism and state in the Muslim Caucasus. Caucasus Survey, 1(2), 3–23. doi:10.1080/23761199.2014.11417291
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
