بومی‌سازی و بیگانه‌سازی در ترجمۀ عناوین کتاب‌های داستان کودکان
مطالعۀ موردی کتاب‌های گروه سنی ۳-۶ سال
چکیده
اهمیت مباحثی چون بومی‌سازی و بیگانه‌سازی در ترجمه زمانی بیشتر می‌شود که مخاطب ترجمه، کودکان باشند. ترجمۀ کتاب‌های کودک از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا جنبۀ آموزشی و تربیتی بسیار دارند. کودکان از طریق ترجمه، با فرهنگ و عناصر فرهنگی بیگانه آشنا می‌شوند. یکی از بخش‌های حوزۀ ادبیات کودکان، ادبیات داستانی می‌باشد که ویژگی‌های خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال، در عناوین کتاب‌های داستان، احتمال وجود اسامی خاص و عناصر و مفاهیم مختصِ فرهنگی می‌باشد. در نتیجه، مترجمان، برای انتقال مفاهیم زبان بیگانه مجبورند از تکنیک‌های مختلفی استفاده کنند. هدف مطالعۀ حاضر، تعیین میزان و نوع راهبردها و تکنیک‌های غالب در ترجمۀ عناوین کتاب‌های داستان کودکان می‌باشد. جهت انجام این کار، عناوین اصلی کتاب‌های داستان ویژۀ کودکان ۳-۶ سال در بازۀ زمانی سال‌های ۹۰-۹۹ در ایران مورد بررسی قرار گرفت. پیکرۀ تحقیق شامل ۹۰ عنوان کتاب داستان بود و تکنیک‌های بهکارگرفتهشده در هر کدام مطابق مدل وینی و داربلنه (۱۹۵۸) مشخص شد. نتایج نشان داد مترجمانِ حوزۀ ادبیات کودکان، در این بازۀ زمانی، از هر دو راهبرد بومی‌سازی و بیگانه‌سازی در ترجمۀ عناوین استفاده کرده‌اند ولی میزان آن دو متفاوت است. به نحوی که راهبرد بومی‌سازی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. در بومی‌سازی از تکنیک ترجمۀ تعادلی یا معادل‌سازی (Equivalence) بیشترین و از تکنیک تغییر شیوۀ بیان (Modulation) کمترین استفاده را برده‌اند. از طرفی، در بیگانه‌سازی، تکنیک ترجمۀ کلمه به کلمه، بیشترین و گرته‌برداری (Calque) کمترین کاربرد را داشته است. نتایج به‌دست‌آمده در انتخاب راهکارهای ترجمۀ عناصر فرهنگی در ادبیات کودکان، راهنمای مترجمان این حوزه خواهد بود.
کلمات راهنما:
بومی‌سازی, بیگانه‌سازی, عناوین کتاب‌های داستانمراجع
الوستد، س. (۱۳۹۲). «ادبیات کودکان و ترجمه»، ترجمه محمدرضا رضائیان دلوئی، روزنامه شرق، ۲۸/۵/۹۶
بهره‌مند، ع. (۱۳۹۹). راهکارهای بهکارگرفتهشده در ترجمۀ انگلیسی به فارسی ادبیات کودک بر مبنای مدل کلینگ‌برگ. زبان و ترجمه. (۱۰)۳، ۱۴۵-۱۵۵
جان‌نثاری‌لادانی، ز. و عالیشوندی، ا. و عسکری، م. و حسنوندی، س. (۲۰۱۵). ترجمه ادبیات کودک از منظر دو پارادایم اسکوپوس و تعادل (مطالعۀ موردی: داستان شازده کوچولو). مطالعات زبان و ترجمه. (۳)۲۲، ۱۱۷-۱۳۷
توکل‌دوانی، ش. (۱۳۹۱). دستکاری در ترجمۀ ادبیات کودک. پایان‌نامۀ ارشد. دانشکدۀ زبان‌های خارجی. دانشگاه اصفهان.
رمضانی، ز. (۱۳۹۱). ترجمۀ اصطلاحات در ادبیات کودک. پایان‌نامۀ ارشد. دانشکدۀ زبان‌های خارجی. دانشگاه اصفهان.
زارع بهتاش، ا. و فیروزکوهی، س. (۱۳۸۸). مطالعۀ تحولات تاریخی راهکارهای بومی‌سازی و بیگانه‌سازی مفاهیم خاص فرهنگی. علوم کاربردی دنیا. (۱۲)۷، ۱۵۷۶-۱۵۸۲
معاذاللهی، پ. (۲۰۱۱). ترجمۀ ادبیات کودکان: بررسی ترجمۀ اسامی خاص شخصیت‌ها به‌طور ویژه. مطالعات ادبیات کودک. (۴)۲، ۱۵۳-۱۶۸
یزدی، س. (۱۳۹۰). بومی‌سازی و بیگانه‌سازی در ترجمۀ ادبیات کودک در دهۀ ۸۰ در ایران. پایان‌نامۀ ارشد. گروه زبان انگلیسی. دانشگاه آزاد، واحد تهران مرکزی.
Baker, M. (1992). In Other words, A course book on translation. London: Routledge.
Epstein, B. J. (2010). Manipulating the next generation: Translating culture for children. Papers: Explorations into Children’s Literature. 20(1), 41–76.
Huang, k. (2014). Translating for Children: Cultural Translation Strategies and Reader Responses (Doctoral thesis). University of Arizona.
Jaleniauskiene, E., Cicelyte, V. (2009). The strategies for translating proper names in children’s literature. Studies about Languages, 15, 31–42.
Khwira, Z. (2010). Strategies and Motivations in Translated Children Literature: Defoe’s Robinson Crusoe as a Case Study (Master’s Thesis). An-Najah National University.
Klingberg, G. (1986). Children’s fiction in the hands of the translators. Lund: CWK Gleerup.
Venuti, L. (1995). The translator’s invisibility: A history of translation. London & New York: Routledge.
Vinay, J. P., Darbelnet, J. (1995). Comparative stylistics of French and English: A methodology for translation. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Downloads
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
