واکاوی رویکرد مترجمین قرآن کریم در ترجمۀ پاره‌گفتار «وَلَو تَری إذ» براساس کاربردشناسی
مطالعۀ موردی: سورۀ مبارکۀ انعام
چکیده
كاربرد‌شناسی، دانشی بین رشته‌ای است که به مطالعۀ معنای نهفته در ورای کلام می‌پردازد و هدف آن تأمل و دقت در سازوکار رابطۀ ساختار یک متن برای درک درست روند تکوین معنای آن است. قرآن کریم از جمله متونی است که فهم دقیق مفهوم و انتقال آن به خوانندگان غیرعرب بسیار مهم و همواره مورد توجه پژوهشگران و مترجمان بوده است بنابراین بهره‌گیری از ابزار‌های مختلف برای شناخت و ترجمۀ دقیق ضروری می‌نماید. ترجمۀ ادات تمنّی بخصوص حرف «لَو» از موارد پرچالش قرآن کریم می‌باشد. مترجمان در ترجمۀ پاره گفتار «ولَو تَری إذ» که هفت بار در قرآن کریم آمده اختلاف دارند. با توجه به این‌که در سورۀ مبارکۀ انعام سه بار از این پاره گفتار استفاده شده لذا بررسی این سوره محور تحقیق می‌باشد. این پژوهش تلاش دارد با تکیه بر کاربردشناسی و به کمک نظریۀ کنش‌گفتار، به تحلیل این گفتمان قرآنی بپردازد تا با در نظر گرفتن بافت موقعیت آیات و کارگفت‌ها، مراد جدی این پاره گفتارها را شناسایی، و در این مسیر مترجمانی را که با این دیدگاه ترجمه نمودند، معرفی نماید. روش پژوهش به صورت تحلیل متن بر پایۀ تحلیل و توصیف و تطبیق و ارائۀ آمار می‌باشد. نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که از میان هفتاد ترجمۀ فارسی تنها 22 درصد آیۀ 27 و 12درصد آیۀ 30 و 27 درصد آیه 93 سوره انعام را به صورت تمنّی ترجمه نموده‌اند حال آن‌که با توجه به بسامد بالای کنش اظهاری-ترغیبی در این آیات، انتقال مراد جدی آیات با تمنّی بودن حرف «لو» محقق می‌شود.
کلمات راهنما:
آیات تمنی، بافت، حرف «لو»، کاربردشناسی، کارگفتمراجع
القرآن الکریم.
آزاد دل، ع.، گرجامی، ج. و بهره‌ور، م. (1398). نقد و بررسی ترجمۀ سورۀ القارعه بر مبنای بافت زبانی آن (موردپژوهانۀ ترجمه‌های فولادوند و مکارم شیرازی). پژوهش¬های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 6(20)، 271–226.
آلوسی، م. (1372هـق). روح المعانی، به کوشش محمود شکری. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌جنی، ا. (2010). اللمع فی العربیة. کویت: دارالکتب الثقافیة.
استرآبادی، ر. (1996). شرح الرضی علی الکافیة. بنغازی: ناشر منشورات جامعة قاریونس.
اشرفی، ع.، سید النگی، ا. (1394). وجوه در ترجمه‌های قرآن. مطالعات ترجمه، 13(49)، 100–83. https://journal.translationstudies.ir/ts/article/view/283
جاد الرب، م. (1413). نظریه الحقول الدلالیه و المعاجم اللغویه عند العرب. مجمع اللغه العربیه (71)، 258–213.
جعفری، ی. (1384). کاربرد حرف لو در آیات قرآن، ترجمان وحی، 9(1)، 28–19. magiran.com/p615918
خرقانی، ح. (1398). مراعات نظیر در سورۀ انعام و نقش آن در انسجام سوره. پژوهش¬های قرآن و حدیث (مقالات و بررسی¬ها)، 52(2)، 285–306. 10.22059/JQST.2020.294696.669433
زجاج، ا. (1988). اعراب القرآن. بیروت: عالم الکتب.
زرقانی، م.، اخلاقی، ا. (1391). تحلیل ژانر شطح براساس نظریۀ کنش گفتار. دو فصلنامه علمی-پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهراء، 4(6)، 80–61. https://doi.org/10.22051/jml.2013.86
الزرکشی، ب. (1957). البرهان في علوم القرآن، المحقق: محمد بن ابي الفضل ابراهیم، الطباعة الأولى، بيروت: دار الإحياء العربية.
سبزواری، م. (1419). إرشاد الأذهان إلی تفسیر القرآن، بیروت: دار التعاریف للمطبوعات.
سیدی، ح.، و رئیسیان، غ. (1391). واژه به مثابۀ تحلیل گفتمان قرآن. مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، 44 (89). 82–73. 10.22067/NAQHS.V44I2.16399
طبرسی، ف.، رسولی، ه. و یزدی طباطبایی، ف. (۱۴۰۸). مجمع البيان (10ج.). بیروت: دار المعرفة.
طیب، ع. (۱۳۷۸–۱۳۷۴). أطیب البیان في تفسیر القرآن (14ج.). تهران: اسلام.
عابدینی نجف¬آبادی، ا. (مهر1401). تفسیر آیه 93 سوره انعام.
عباس، ح. (2000). حروف المعانی بین الأصاله والحداثه. بیروت: دیوان اتحاد کتاب العرب.
فیود، ع. (1998). علم المعانی دراسة بلاغیة ونقدیة لمسائل المعانی (2ج.). القاهرة: مؤسسة المختار.
قائمی نیا، ع. (1393). بیولوژی نص نشانه شناسی و تفسیر قرآن. چ. 2، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قرآن (1390). ترجمۀ غلامعلی حداد عادل. مشهد: آستان قدس.
قرشی بنابی، ع. (۱۳۷۷–۱۳۷۵). تفسیر احسن الحدیث (12ج.). تهران: مرکز چاپ و نشر.
قرشی، ع. (1361). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کتفورد، ج. (1370). یک نظریۀ ترجمه از دیدگاه زبان‌شناسی (رساله‌ای در زبان‌شناسی کاربردی). ترجمة احمد صدارتی. تهران: نشر نی.
لاینز، ج. (1391). درآمدی بر معناشناسی زبان، ترجمه کورش صفوی. تهران: علمی.
لطفی¬پور ساعدی، ک. (1395). درآمدی به اصول و روش ترجمه، چاپ یازدهم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
مزبان، ع. ح. (1397). درآمدی بر معنی شناسی در زبان عربی، ترجمه: فرشید ترکاشوند. تهران: سمت.
ملانظر، ح. (1382). مطالعات ترجمه: فرهنگ، زبان و ادب. مطالعات ترجمه، 1(1)، 7–30. https://journal.translationstudies.ir/ts/article/view/1
ون دیک، ت. (1394). تحلیل متن و گفتمان، ترجمه: پیمان کی فرخی. آبادان: پرسش.
یول، ج. (1374). كاربردشناسي زبان، ترجمه محمد عموزاده و منوچهر توانگر. سمت: تهران.
Austin, J. L (1975). How to Do Things with Words. Oxford: University Press.
Buss, M.J. (1988). Potential and actual interactions between speech act theory and Biblical studies, Semeia, (Italy), No. 41.
Downloads
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
حق نشر 2023 Farhad divsalar, Masumeh Pouya
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
