رعایت همزمان دو معیار «دقّت» و «زیبایی» در ترجمۀ اصطلاحات اسلامی قرآن

چکیده

متخصّصان مطالعات ترجمه ویژگی‌هایی چون «دقت، طبیعی بودن، صراحت، و تعادل صوری» را جزو خصوصیّات «ترجمه مطلوب» برشمرده‌اند. نمی‌توان مدّعی شد که حفظ تمامی ویژگی‌های مذکور همیشه کاملاً ضروری و/یا امکان‌پذیر است. بنابراین، گاهی ممکن است از رعایت یکی از شاخصه‌ها به نفع دیگری چشم پوشی کرد. اهمّیّت برخی از متون بیانی-دینی، مانند قرآن کریم، تنها به محتوای ارزشمند آن خلاصه نمی‌شود. زیبایی صوری این بزرگ‌ترین اثر ادبیِ تمام دوران‌ها، که ریشه در اعجاز لفظی آن دارد، به هیچ وجه قابل اغماض نیست. حال سؤال اینجاست که آیا می‌توان ترجمه‌ای ارائه داد که بتواند تا حدّ امکان هم اعجاز معنوی و هم لفظی قرآن را به طور همزمان به تصویر کشد، یا اینکه مترجم به‌اجبار باید یکی از جوانب را فدای دیگری کند؟ در مقالۀ حاضر، قرآن کریم و چهارده ترجمۀ آن مطالعه و بر اساس مدل اگزیلا بررسی شد. در میان مترجمان، تنها نیک‌آیین قادر به ارائۀ ترجمه‌ای شعرگون و آهنگین بوده و با این کار تمام تلاش خود را در حفظ جوانب زیباشناختی قرآن به‌کار گرفته است. در عین حال، بررسی جنبۀ صوری یا لفظی هرگز وی را از محتوا یا جنبۀ معنوی باز نداشته است، به گونه‌ای که طبق نتایج داده‌های این مقاله، ترجمۀ نیک‌آیین را می‌توان جزو دقیق‌ترین ترجمه‌ها محسوب کرد.