تأثیر ترجمه بر بازتعریف طرحواره‌های جنسیتی: مطالعۀ‌سه نشریۀ‌ویژۀ‌زنان در عصر پهلوی

چکیده

پژوهش حاضر مطالعه‌ای توصیفی، کتابخانه‌ای و نقش‌مدار از ترجمه است که تلاش می‌کند تأثیر ترجمه‌را بر تغییر، تثبیت یا بازتعریف طرحواره‌های جنسیتی مخاطبان سه نشریۀ ویژۀ زنان در عصر پهلوی بررسی کند. طرحواره‌های جنسیتی که از طریق فرآیند جامعه‌پذیری جنسیتی کسب می‌شوند، درحقیقت الگوها و چارچوب‌های اطلاعاتی هستند که افراد را با ارزش‌ها، هنجارها و نقش‌های جنسیتی مقبول جامعۀ خود آشنا می‌کنند. در این راستا، سه نشریۀ ویژۀ زنان در عصر پهلوی اول و پهلوی دوم با عناوین «عالم نسوان»، «عالم زنان» و «بچه قشنگ» انتخاب شدند و ابتدا به بررسی فراوانی میزان ترجمه و فراوانی موضوعی مطالب ترجمه‌شده در آن‌ها پرداخته شد. در مرحلۀ بعدی تلاش شد که با نگاه به وضعیت اجتماعی زنان و طرحواره‌های جنسیتی متداول آن‌ها در عصر مربوط، نقش ترجمه در بازتعریف این نوع طرحواره‌ها تحلیل و بررسی شود؛ به عبارت دیگر، آیا ترجمه در این نشریات در خدمت تثبیت طرحواره‌های جنسیتی متداول عصر مربوط بوده است یا سعی در تغییر، دگرگونی و ارائۀ الگوهای تازه‌ای داشته است.