خُردگرایی و كلان‌نگری در ترجمة داستان: رهیافتی نقش‌گرا به تعادل سبكی

چکیده

مترجـم ادبیـات داسـتانی در مسیر نیل به «كفایت سبكیِ» هرچـه بیشتـر، نیازمنـد انجـام تحلیـل سبك‌شناسی در دو سطح «خرد» و «كلان» است. در تحلیل سبكی كلان، تحلیلگـر/ مترجـم در پیِ كشف «چگونگی» یا «كیفیّت» متن است و در تحلیل سبكی خرد به دنبال تبیین «چرایی» و «نحوة» تحقق آن كیفیّت. تحلـیل كـلان معمـولاً با تفحّـص در «برونه» (سطح) داستان صورت می‌گیـرد و نمـایی كلـّی از راهبـرد(هـای) سبكی «عامّ» منتهی به فرانقش اندیشگانیِ زبان بدست می‌دهد امّا در تحلیل خـرد، مترجـم/ تحلیلگـر علاوه بر سطح داستان ناگزیر از تعمّق در «درونه» (عمق) اثر نیز خواهـد بود و در این مسـیر، از یك سـو، متـن را به مثـابة یـك «محصـول» مدّ نظـر قـرار می‌دهـد و از رهگـذرِ شیـوه‌هایِ عمـومـاً مكانیسـتیِ «تحلیل متن»، مـؤلّفـه‌های سبكـی منتهـی به كـاركـرد زیبایی‌شناخـتی زبان را در آن شناسـایی می‌كنـد و از سوی دیگـر، با اثر داستانی به منزلة یك «فرایند» مواجه می‌شـود و با توسّـل به روش‌شناسی معمول در «تحلیل گفتمان» و استفاده از ابزارهای «تأویل متن» و «تحلیل بینامـتنی»، به بازشناسیِ مراحل «تولیـد»، «دریافـت»، «درك» و «تأثیر» مؤلّفـه‌های متنـی دسـت می‌یـازد و مصادیـق عینیِ راهبرد(های) سبكی كلان مورد نظـر نویسنده را در فرانقـش متنـی زبان تعیین می‌نمایـد. آنچـه در نهایت از این تحلیـل دوجـانبه حاصـل می‌گردد، راهـكارهـای عملیـّاتی مترجـم را در انتخـاب «گزینه‌های هم‌نقش» با كاركرد سبكی مشابهی در متن مقصد رقم خواهد زد.