هنر واژه‌گزینی نظامی گنجوی در ترجمۀ اصطلاحات علمی
چکیده
در حوزۀ تمدن اسلامی-ایرانی، تحصیلکرده‌ها برای انتقال فرهنگ و دانش، تلاش بیشتری مبذول داشتند، به‌ویژه از قرن سوم هجری تا قرن ششم دانش‌های زبانی و ترجمۀ آثار علمی رونق بیشتری داشت. نظامی در ترجمه به زبان فارسی جایگاه ممتازی دارد، وی با بهره‌گیری از راهبردهای علمی در واژه‌سازی خدمت شایانی به زبان فارسی کرده است.
نگارندگان به‌شیوۀ تحلیل محتوا خمسۀ نظامی را بررسی کرد تا به این سؤال اساسی پاسخ گویند که: نظامی در راهبرد ترجمۀ مفردات و ترکیب‌های عربی به فارسی چه شیوه‌هایی به‌کار گرفته و در این سبک تا چه حد موفق عمل کرده است؟ پس از تحقیق معلوم شد که نظامی به سه روش کار واژه‌گزینی را انجام داده است: برابرنهاده با ترکیب واژه‌های رایج در زبان فارسی، ترجمه با ترکیب واژۀ عربی و فارسی و ترجمه لفظ‌به‌لفظ و گاه اصلاً کلمه یا ترکیب را ترجمه نکرده و این مورد بیشتر در خصوص اصطلاحات شرعی و حقوقی اعمال شده است. روش پسندیدۀ نظامی در ترجمه، ساختن واژه‌های جدید در ترجمه است که خود نیز مدعی آن بوده است.
کلمات راهنما:
نظامی گنجوی, راهبردهای واژه‌گزینی, اصطلاحات علمیمراجع
پشت‌دار، علی محمد (1394). شگردهای مولانا در ترجمۀ اخبار نبوی (ص)، فصلنامه مطالعات ترجمه، سال 13، ش. 51، پاییز، صص. 67–84.
حائری، مهدی (1361). هرم هستی، چ. دوم، تهران: مؤسسه مطالعات تحقیقات فرهنگی.
دستگردی، وحید (1318). فرهنگ اشعار نظامی، تهران: ارمغان.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1384). کارنامه اسلام، چ. دهم، تهران: امیرکبیر.
زنجانی، برات (1378). احوال و آثار نظامی و شرح مخزن الاسرار، چ. هفتم، تهران: دانشگاه تهران.
قرآن کریم.
معین، محمد (1373). مقدمه لغتنامه دهخدا، مقالۀ لغات فارسی ابن سینا و تأثیر آن در ادبیات، چ. اول، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
ناتل خانلری، پرویز (1373). دستور زبان فارسی، چ. سیزدهم، تهران: نشر توس.
نظامی، محمد الیاس (1366). کلیات خمسه، چ. چهارم، تهران: امیر کبیر.
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
