مطالعۀ تطبیقی مفهوم ایدئولوژی در مارکسیسم و مطالعات ترجمه
چکیده
مارکسیسم و مطالعات ترجمه هر دو به شکل گسترده‌ای به مفهوم ایدئولوژی پرداخته‌اند. رابطۀ نزدیک ایدئولوژی و ترجمه نخستین بار مورد توجه پژوهشگرانی قرار گرفت که از دریچه مطالعات فرهنگی به ترجمه نگاه میکردند (برای مثال سوزان بسنت، آندره لفور، تئو هرمانس و دیگران). دربارۀ تعریف مفهوم ایدئولوژی در میان پژوهشگران مطالعات ترجمه اجماع وجود ندارد. پژوهش حاضر تلاشی است برای مطالعۀ خاستگاه و تاریخچۀ مفهوم ایدئولوژی و نگاه سنت مارکسیستی به این مفهوم با هدف روشن کردن ماهیت مبهم آن خصوصاً در مطالعات ترجمه. به این منظور منابع موجود دربارۀ ایدئولوژی در مارکسیسم و مطالعات ترجمه مورد مطالعه قرار گرفتند. نظریات مارکسیستی در باب ایدئولوژی به سه دسته تقسیم شدند: انتقادی، مثبت-نگر و توصیفی. نگاه انتقادی که ایدئولوژی را به‌مثابه آگاهی کاذب می‌نگرد، نگاه غالب در آثار خود مارکس است. نگاه مثبت-نگر ایدئولوژی را به تمایز طبقات و نیز آگاهی طبقاتی پیوند می‌دهد. نگاه توصیفی اما به مطالعۀ مردم‌شناسانۀ باورها و آیین‌های گروه‌های مختلف می‌پردازد. بررسی آراء و نظریاتی که در مطالعات ترجمه به مفهوم ایدئولوژی پرداخته‌اند نشان داد که به جز مواردی اندک (مثلاً لفور 1987 و جکموند 1992) اکثریت آنها مفهوم ایدئولوژی را در معنای توصیفی آن به‌کار گرفته‌اند.
کلمات راهنما:
مارکسیسم, ایدئولوژی, هژمونی, مطالعات ترجمه, آگاهی کاذبمراجع
Althusser, L. (2014). On the reproduction of capitalism: ideology and ideological state apparatuses (G. M. Goshgarian, Trans.). London & New York: Verso.
Cole, N. L. (2019). The Frankfurt School of Critical Theory: An overivew of people and theory. Retrieved from https://www.thoughtco.com/frankfurt-school-3026079
Cox, P. (1987). A reconstruction and critique of Marx's theory of ideology. (Ph.D.), University of Massachusetts Amherst, Retrieved from https://scholarworks.umass.edu/dissertations_1/2026?utm_source=scholarworks.umass.edu%2Fdissertations_1%2F2026&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages
Dai, L. (2016). Ideology in Translation: Theories and Reflections. Paper presented at the 2016 International Seminar on Education Innovation and Economic Management (SEIEM 2016).
Destutt de Tracey, D. (1798–1802). Memoire sur la faculte de penser, De la metaphysics de Kant, et d’autres textes (1798–1802)(Edited by Anne Denneys-Tunneys and Henry Deneys). Paris: Fayard.
Destutt de Tracy, Antoine-Louis-Claude, Comte (2015). In Encyclopædia Britannica. Chicago: Encyclopædia Britannica.
Eagleton, T. (2012). Ideology and its Vicissitudes in Western Marxism. In S. Žižek (Ed.), Mapping ideology. London and New York: Verso.
Fang, Y. (2011). Ideology of Translation vs Translation of Ideology: A Study on the Notion ofldeology in Translation Studies. Comparative Literature: East & West, 14(1), 155–166. Retrieved from https://doi.org/10.1080/25723618.2011.12015554.
Geuss, R. (1981). The idea of a critical theory: Habermas and the Frankfurt School. Cambridge: Cambridge University Press.
Hatim, B., & Mason, I. (1997). The translator as communicator. London and New York: Routledge.
Head, B. W. (1985). Ideology and social science. Dordrecht, The Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers.
Jacquemond, R. (1992). Translation and cultural hegemony: the case of French-Arabic translation. In L. Venuti (Ed.), Rethinking Translation: Discourse, Subjectivity, Ideology (pp. 139–158). London: Routledge.
Jacquemond, R. (2009). Translation Policies in the Arab World. The Translator, 15(1), 15–35. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/13556509.2009.10799269.
Kennedy, E. (1979). "Ideology" from Destutt De Tracy to Marx. Journal of the History of Ideas, 40(3), 353–368. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/2709242?origin=JSTOR-pdf.
Khaniki, H. (2015). Piramoon-e Maktab-e Enteghadi-e Frankfurt. Retrieved from http://www.khaniki.com/?p=267
Klages, M. (2001). Louis Althusser's "Ideology and Ideological State Apparatuses". Retrieved from https://www.webpages.uidaho.edu/~sflores/KlagesAlthusser.html
Klages, M. (2006). Literary theory: a guide for the perplexed. London & New York: Continuum International.
Lefevere, A. (1987). Systems thinking and cultural relativism. Journal of Literary Studies, 3(4), 23–34. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1080/02564718708529839.
Lefevere, A. (1992a). Translation, history, culture: a sourcebook. New York and London: Routledge.
Lefevere, A. (1992b). Translation, rewriting, and the manipulation of literary fame. London and New york: Routledge.
Lenin, V. (1990). What is to be done? (J. Fineberg & G. Hanna, Trans.). London & New York: Penguin Books.
Leopold, D. (2013). Marxism and Ideology: From Marx to Althusser. In M. Freeden, L. T. Sargent, & M. Stears (Eds.), The Oxford handbook of political ideologies (pp. 23–42). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press.
Marx, K. (1846). The German Ideology. In J. Rivkin & M. Ryan (Eds.), Literary Theory; An Anthology (pp. 653–658). Maiden, USA: Blackwell.
Marx, K. (1887). Capital (S. Moore & E. Aveling, Trans. F. Engels Ed. Vol. 1). Moscow: Progress Publishers.
Marx, K., & Engels, F. (1956). The Holy Family or Critique of Critical Critique (R. Dixon, Trans.). Moscow: Foreign Languages Publishing House.
Marx, K., & Engels, F. (1998). The German ideology. New York: Prometheus Books.
Marx, K., & Engels, F. (2008). The Communist Manifesto. London: Pluto Press.
Munday, J. (2007). Translation and Ideology. The Translator, 13(2), 195–217. Retrieved from https://doi.org/10.1080/13556509.2007.10799238. doi:10.1080/13556509.2007.10799238
Palumbo, G. (2009). Key terms in translation studies. London and New York: Continuum.
Pérez, M. C. (2003). Apropos of ideology: Translation Studies on ideology – ideologies in Translation Studies. London and New York: Routledge.
Ramos, V. J. (1982). The Concepts of Ideology, Hegemony, and Organic Intellectuals in Gramsci’s Marxism. Theoretical Review, 27(March-April 1982). Retrieved from https://www.marxists.org/history/erol/ncm-7/tr-gramsci.htm.
Rehmann, J. (2013). Theories of ideology: the powers of alienation and subjection. Leiden, Boston: Brill.
Rosamond, B. (2016). Hegemony. In Encyclopædia Britannica: Encyclopædia Britannica, inc.
Simpson, P. (1993). Language, ideology and point of view. London and New York: Routledge.
van Dijk, T. A. (1998). Ideology; a multidisciplinary approach London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications.
von Flotow, L. (2000). Women, Bibles, Ideologies. TTR, 13(1), 9–20. doi:https://doi.org/10.7202/037390ar
Woodfin, R., & Zarate, O. (2004). Introducing Marxism Cambridge, UK: Icon Books Ltd.
Downloads
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
DOR
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
