انکشافِ مبانی معرفتیِ مطالعات تاریخیِ ترجمه

نویسندگان

  • پرویز رسولی 📧 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری ترجمه، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
  • فرزانه فرحزاد استاد، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

انباشت دانش در زمینۀ تاریخ/تاریخ‌نگاری ترجمه منجر به شکل‌گیری یک حوزۀ مطالعاتی متمایز و رو‌به‌رشد شده که می‌توان از آن با عنوان «مطالعات تاریخی ترجمه» یاد کرد. این حوزة جدید از حیث مبانی معرفتی نیازمند بررسی و تأمل معرفت‌شناختی است. مقالۀ حاضر می‌کوشد با نظر به حیطۀ موضوعی، اهمیت یا غایت و مسئلۀ بینا‌رشتگی، به‌عنوان سه معیار قوام‌بخشِ رشته‌های دانشگاهی، مبانی معرفتیِ مطالعات تاریخیِ ترجمه را شناسایی و بررسی نماید. در این راستا، ابتدا آثار و ادبیات مرتبط با نظر به سه معیار فوق و در قالب رویکرد مرور سریع مورد بررسی قرار گرفت. سپس، مجموعه‌ای از پیشنهادات و ادعاهای نظری دربارة هر یک از معیارهای فوق استخراج شد که در جهت طرح مبانی معرفتی به کار گرفته شد. دربارۀ حیطۀ موضوعی، هفت مقولۀ اصلی و چندین مقوله‌ فرعی شناسایی شد. در مبحث اهمیت و غایت، مطالعات تاریخی ترجمه در ارتباط با جنبه‌های نهادی، نظری، عملی، آموزشی و حرفه‌ای ترجمه، و همچنین حوزه‌های غیر‌ترجمه‌ای مانند فرهنگ و تاریخ سودمند تشخیص داده شد. مسئلۀ بینارشتگی نیز با توجه به سه وجه مخاطب، گفتمان و روش بررسی گردید. این سه وجه به پژوهش‌های تاریخی جهت داده و این تحقیقات را به دو مسیر متفاوت ولی مکمل رهنمون می‌سازند که عبارتند از ترجمه در تاریخ و تاریخ ترجمه. در نهایت، نتایج و یافته‌های پژوهش در قالب پیشنهادی اولیه برای مبانی معرفتیِ مطالعات تاریخیِ ترجمه مطرح شد که خود می‌تواند منجر به تقویت و توسعه بیشتر این حوزه از دانش به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های مطالعات ترجمه شود.

کلمات راهنما:

اهمیت، بینارشتگی، تاریخ ترجمه، تاریخ‌نگاری، معرفت‌شناسی، موضوع

مراجع

Apak, F. (2003). A preliminary study on 'history' and 'historiography' in translation studies. Journal of İstanbul Kültür University Arts and Social Sciences, 1(4), 97–125. https://doi.org/https://openaccess.iku.edu.tr/handle/11413/236

Bandia, P. F. (2006). The impact of postmodern discourse on the history of translation. In G. L. Bastin, & P. F. Bandia (Eds.), Charting the future of translation history (pp. 45–58). University of Ottawa Press.

Bandia, P. F. (2014). Response. The Translator, 20(1), 112–118. https://doi.org/10.1080/13556509.2014.899097

Becher, T., & Trowler, P. R. (2001). Academic tribes and territories: Intellectual enquiry and the culture of the disciplines. Open University Press.

Delabastita, D. (2012). Response. Translation Studies, 5(2), 246–248. https://doi.org/10.1080/14781700.2012.663620

D'hulst, L. (2001). Why and how to write translation histories? In J. Milton (Ed.), Emerging views on translation history in Brazil (pp. 21–32). Humanitas/FFLCH/USP.

D'hulst, L. (2010). Translation history. In Y. Gambier, & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 2, pp. 397–405). John Benjamins.

D'hulst, L. (2022). The history of translation studies as a discipline. In C. Rundle (Ed.), The Routledge handbook of translation history (pp. 3–22). Routledge.

Donald, J. (2002). Learning to think: Disciplinary perspectives. Jossey-Bass.

Fernández-Sánchez, M. M. (2016). History and historiography. In C. V. Angelelli, & B. J. Baer (Eds.), Researching translation and interpreting (pp. 97–107). Routledge.

Foz, C. (2006). Translation, history and the translation scholar. In G. L. Bastin, & P. F. Bandia (Eds.), Charting the future of translation history (pp. 131–144). University of Ottawa Press.

Guo, T. (2020). History of interpreting. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies (3rd ed., pp. 237–241). Routledge.

Keating, C. M., & O’Sullivan, C. (2022). Researching the history of audiovisual translation. In C. Rundle (Ed.), The Routledge handbook of translation history (pp. 435–451). Routledge.

Krishnan, A. (2009). What are academic disciplines? Some observations on the disciplinarity vs. interdisciplinarity debate. University of Southampton.

Lattuca, L. R. (2002). Learning interdisciplinarity: Sociocultural perspectives on academic work. The Journal of Higher Education, 73(6), 711–739. https://doi.org/10.1353/jhe.2002.0054

Long, L. (2007). History and translation. In P. Kuhiwczak, & K. Littau (Eds.), A companion to translation studies (pp. 63–76). Multilingual Matters.

Malena, A. (2011). Where is the "History" in translation histories? TTR: traduction, terminologie, rédaction, 24(2), 87–115. https://doi.org/10.7202/1013396ar

O’Sullivan, C. (2012). Introduction: Rethinking methods in translation history. Translation Studies, 5(2), 131–138. https://doi.org/10.1080/14781700.2012.663594

Ordóñez-López, P. (2020). Dealing with the Past: Definitions and descriptions of the history of translation. Íkala, 25(3), 797–814. https://doi.org/10.17533/udea.ikala.v25n03a11

Paloposki, O. (2013). Translation history: Audiences, collaboration and interdisciplinarity. MonTI, 5, 213–239. https://doi.org/10.6035/MonTI.2013.5.8

Pérez-Blázquez, D. (2013). Critical review of the bibliography on the history of translation in Spain. MonTI, 5, 1–13. https://doi.org/10.6035/MonTI.2013.5.4

Pym, A. (1998). Method in translation history. St. Jerome.

Rundle, C. (2011). History through a translation perspective. In A. Chalvin, A. Lange, & D. Monticelli (Eds.), Between cultures and texts: Itineraries in translation history/Entre les cultures et les textes: Itinéraires en histoire de la traduction (pp. 33–43). Peter Lang.

Rundle, C. (2012). Translation as an approach to history. Translation Studies, 5(2), 232–240. https://doi.org/10.1080/14781700.2012.663615

Rundle, C. (2020). Historiography. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies (3rd ed., pp. 232–237). Routledge.

Salama-Carr, M. (2019). Introduction: Special issue on the history of translation and interpreting. Translation & Interpreting, 11(2), 1–4. https://doi.org/10.12807/ti.111202.2019.a01

Sales, M. J. (2019). Translation (in/of/as) history: Toward a model for historicising translation in Hispanic Filipino literature. Translation & Interpreting, 11(2), 32–45. https://doi.org/10.12807/ti.111202.2019.a04

Santoyo, J.-C. (2006). Blank spaces in the history of translation. In G. L. Bastin, & P. F. Bandia (Eds.), Charting the future of translation history (pp. 11–43). University of Ottawa Press.

St. André, J. (2009). History. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies (2nd ed., pp. 133–136). Routledge.

St. André, J. (2020). History of translation. In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies (3rd ed., pp. 242–246). Routledge.

Tahir-Gürçağlar, Ş. (2013). Translation history. In C. Millán, & F. Bartrina (Eds.), The Routledge handbook of translation studies (pp. 131–143). Routledge.

Tricco, A. C., Antony, J., Zarin, W., Strifler, L., Ghassemi, M., Ivory, J., . . . Straus, S. E. (2015). A scoping review of rapid review methods. BMC Medicine, 13(224), 1–15. https://doi.org/10.1186/s12916-015-0465-6

Vega, M., & Pulido, M. (2013). The history of translation and of the theory of translation in the context of translation studies. MonTI, 5, 39–70. https://doi.org/10.6035/MonTI.2013.1

Wakabayashi, J. (2013). History of translation. In C. A. Chapelle (Ed.), The encyclopedia of applied linguistics (pp. 2535–2542). Blackwell Publishing.

Wakabayashi, J. (2018). Connected history and histoire croisée. In L. D’hulst, & Y. Gambier (Eds.), A history of modern translation knowledge (pp. 261–265). John Benjamins.

Wollscheid, S., & Tripney, J. (2021). Rapid reviews as an emerging approach to evidence. London Review of Education, 19(1), 1–17. https://doi.org/10.14324/LRE.19.1.32

Woodsworth, J. (1996). Teaching the history of translation. In C. Dollerup, & V. Appel (Eds.), Teaching translation and interpreting 3 (pp. 9–17). John Benjamins.

Woodsworth, J. (1998). History of translation. In M. Baker (Ed.), Routledge encyclopedia of translation studies (1st ed., pp. 100–105). Routledge.

چاپ‌شده

2023-11-07

ارجاع به مقاله

رسولی پ., & فرحزاد ف. (2023). انکشافِ مبانی معرفتیِ مطالعات تاریخیِ ترجمه. فصلنامه مطالعات ترجمه ایران, 21(83). Retrieved از https://journal.translationstudies.ir/ts/article/view/1122

شماره

نوع مقاله

مقاله علمی-پژوهشی

DOR

مقالات بیشتر خوانده شده از همین نویسنده

1 2 > >>