ترجمۀ کتاب‌های علمی‌ تخیلی آیزاک آسیموف در ایران:

پژوهشی اکتشافی

نویسندگان

  • سیما ایمانی دانشجوی دکتری ترجمه، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران https://orcid.org/0000-0002-2146-7289
  • میرسعید موسوی رضوی 📧 دانشیار مطالعات ترجمه، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

آیزاک آسیموف یکی از مشهورترین نویسندگان علمی ‌تخیلی جهان و عصر طلایی علمی‌تخیلی‌نویسی آمریکا است که به گسترش و مقبولیت این ژانر کمک شایانی کرد و بر بسیاری از نویسندگان معاصر ژانر علمی ‌تخیلی تأثیر گذاشت.‌ از آنجایی که ژانر علمی ‌تخیلی‌ از طریق ترجمه وارد ایران شد و بازار ادبیات در این ژانر تحت سیطرۀ ترجمه است، این پژوهش به ارائه تاریخچه‌ای از ترجمۀ کتاب‌های علمی ‌تخیلی آسیموف می‌پردازد. بدین‌منظور، ابتدا تمامی کتاب‌های علمی ‌تخیلی وی که به فارسی ترجمه‌شده‌اند با استفاده از پایگاه اینترنتی کتابخانۀ ملی ایران شناسایی شدند. در مجموع، ۳۶۹ مدخل کتاب برای تمامی کتاب‌های ترجمه‌شده آسیموف به فارسی یافت شد. از این تعداد، ۶۷ عنوان کتاب، علمی ‌تخیلی بود. به­ عبارت دیگر، ۴۸ عنوان جدید و مابقی بازترجمه بودند. حدود ۳۸ ناشر مختلف آثار او را منتشر کردند و ۲۷ مترجم نیز این کتاب‌ها را ترجمه کردند. بر اساس تعداد کتاب‌های علمی ‌تخیلی چاپ‌شدۀ او در هر دهه، در دهه ۷۰ بیشترین تعداد کتابهای علمی ‌تخیلی آسیموف به چاپ رسید. به‌نظر می‌رسد پس از یک دهه رکود، دوباره محبوبیت کتاب‌های او در حال افزایش است. همچنین، مقالۀ حاضر کوششی است برای جلب توجه به پژوهش در زمینۀ جنبه‌های مختلف ترجمۀ ادبیات عامه‌پسند و ژانرهای نادیده‌گرفته شده نظیر علمی ‌تخیلی.

کلمات راهنما:

آیزاک آسیموف، ادبیات آمریکا، تاریخ ترجمه، ترجمۀ علمی‌ تخیلی، کتاب‌شناسی

بیوگرافی نویسنده

سیما ایمانی، دانشجوی دکتری ترجمه، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

Sima Imani is a Ph.D. candidate in Translation Studies at Allameh Tabataba’i University. Previously, she has published articles on audiovisual translation. Currently, her areas of interest include translation history, literary translation, and reception studies.

مراجع

Abrams, M. H., & Harpham, G. (2014). A glossary of literary terms. Cengage learning.

Afshar, M., & Kenarsari, F. (1998). Ketabshenasi-e roman va majmu’e-haye dastani-e motarjam pish az mashrutiat ta 1374 [The bibliography of translated novels and short story collections from constitutional revolution to 1995]. The Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Afzali, A., & Abujaafari, R. (2018). Challeshhay-e eghtesadi-e nashr dar Iran: Pishnahad-e shakhes-hay-e amar-e eghtesadi va noavari [Investigating the challenges of Iran's publication: A proposal of economic indicators and innovation]. Critical Studies in Texts and Programs of Human Sciences, 18(9), 1–17.

Albachten, Ö. B., & Gürçağlar, Ş. T. (2018). The making and reading of a bibliography of retranslations In Ö. B. Albachten & Ş. T. Gürçağlar (Eds.), Perspectives on retranslation (pp. 212–230). Routledge.

Balay, C. (2007). Peydayesh-e roman-e Farsi [Genesis of Persian novel] (second ed.). Mo'in Publication.

Bianchi, D., & Zanettin, F. (2018). ‘Under surveillance’. An introduction to popular fiction in translation. Perspectives, 26(6), 793–808. https://doi.org/10.1080/0907676X.2018.1510017

Carter, J., & Barker, N. (2004). ABC for book collectors (Eighth ed.). Oak Knoll Press and The British Library.

D'Ammassa, D. (2005). Encyclopedia of science fiction. Facts on File.

Dehghani, L. (2020). Barrasi-e saligheh va mizan-e eghbal-e nojavanan-e madares-e motavasetey-e aval-e shahr-e Shiraz be assar-e dastani [A study of young adult's taste for, and interest in fiction in middle schools of Shiraz]. Journal of Children's Literature Studies, 10(2), 21–40. https://doi.org/10.22099/jcls.2017.4062

Farahzad, F. (2011). Tarjomeh dar doran-e defaa-e moghaddas [Translation during Iran-Iraq war]. Journal of Language and Translation Studies, 4(44), 135–155.

Farahzad, F., & Sanjarani, A. (2023). Book publication and translation policy making in Iran: The role of Franklin Publishing House. Iranian Journal of Translation Studies, 21(82), 23–41. https://doi.org/https://dorl.net/dor/20.1001.1.17350212.1402.21.2.5.3

Farsian, M. R. (2013). Jules Verne: daneshmand-e nevisandeh ya nevisandeh-e daneshmand [Jules Verne: a scientist writer or a scientific writer]. Language and Translation Studies, 46(1), 79–65.

Ghassaa, M. (2017). Pajooheshi dar adabiyat va andishe-ye elmi-takhayoli [A research in science fiction literature and thinking] (Vol. 2). Baazh Publishing House.

Glover, D., & McCracken, S. (2012). The Cambridge companion to popular fiction. Cambridge University Press.

Gregersen, E. (2024, August 1). Isaac Asimov. Britannica. https://www.britannica.com/biography/Isaac-Asimov

Haddadian Moghaddam, E. (2012). Agents and their network in a publishing house in Iran. In A. Pym & D. Orrego-Carmona (Eds.), Translation Research Projects 4. (pp. 37–50).

Haug, J. I. (2018). Critical edition as retranslation: Mediating ʿAlī Ufuḳī’s notation collections (c. 1630–1670). In Ö. B. Albachten & Ş. T. Gürçağlar (Eds.), Perspectives on retranslation (pp. 107–128). Routledge.

Ketab baad az enghelab-e eslami che sarneveshti peyda kard? (2018, November 20). Anjomanghalam. http://anjomanghalam.ir//کتاب-بعد-از-انقلاب-اسلامی-چه-سرنوشتی-پیدا کرد؟

Laugesen, A., & Rahimi-Moghaddam, M. (2022). Franklin Book Programs in Iran (ca 1953–1978) and the politics of translation during the Cold War. Translation Studies, 15(2), 155–172. https://doi.org/10.1080/14781700.2021.2020685

Locke, T. (2020, February 22). Elon Musk shares the science fiction book series that inspired him to start SpaceX. cnbc. https://www.cnbc.com/2020/02/21/elon-musk-recommends-science-fiction-book-series-that-inspired-spacex.html

Mirabedini, H. (2013). Tarikh-e adabiyat-e dastani-e Iran [The history of Iranian fictional literature]. Sokhan Publication House.

Moghadam, N. B., & Porugiv, F. (2018). Quiet refusals: Androids as Others in Philip K. Dick’s do androids dream of electric sheep? Advances in Language and Literary Studies, 9(3), 10–18.

Mousavi Razavi, M. S., & Hedayati, Z. (2019). Translation, climate change, and introduction of new utopian/dystopian literary genres: the case of Cli-Fi in Persian [Abstract]. Utopia, Dystopia and Climate Change: The 20th International Conference of The Utopian Studies Society, Tuscany, Italy. https://drive.google.com/file/d/1rIrBquWPNELYN4nWTaUQp0BWNogQXS8w/view

Nouraei, F. (2020). Le virage social de la traduction littéraire: un phénomène socioculturel Le cas de la traduction de Vingt mille lieues sous les mers de Jules Verne par Ardeshir Nikpoor [M.A. Thesis, Shahid Beheshti].

Parham, F., & Rassouli, P. (2024a). Author networks in research on translation history in Iran: A data mining approach [Abstract]. Translation in Transition 7 Conference, Batumi, Georgia. https://sites.google.com/view/tt2024/schedule-and-proceedings

Parham, F., & Rassouli, P. (2024b). Translation historigraphy in Iran. Research Institute for Translation Studies, Allameh Tabataba'i University, Iran.

Parhizkari, G. (2014). Mabani va ruykardhay-e ostooreh-ye elm va armanshahr-e elmi dar adabiyat-e moaaser-e Iran (be tekiyeh bar adabiat-e dastani) [M.A. Thesis, Gilan University].

Parvizi, F., & Ahmadzadeh, S. (2012). Karkard-e mafhoom-e madar dar adabiyat-e elmi-takhayoli-e zan-madar: Barrasi-ye roman-e darvazehaye be sarzamin-e zanan assar-e Sherri Tepper [The function of the concept of motherhood in women-centered science-fictional literature: a review of the novel "The Gate to Women's Country" by Sherri Tepper]. Critical Language & Literary Studies, 4(2).

Pym, A. (2014). Method in translation history. Routledge.

Shoughpour, D., Hariri, N., & Abazari. (2022). Barrasi-ye vaaziyat-e nashr-e ketab be zaban-e torki az sal-e 1358 ta 1397 [Examining the status of book publishing in Azeri Turkish language from 1979 to 2018]. Libray and Information Science, 25(3), 189–213. https://doi.org/https://doi.org/http://10.30481/LIS.2021.298095.1859

Sohár, A. (2023). From the United States (via the Soviet Union) to Hungary: The first Asimov translations in the Kádár era. Pázmány Papers–Journal of Languages and Cultures, 1(1), 195–212. https://doi.org/10.69706/PP.2023.1.1.12

Steadman, J. L. (2020). Aliens, robots and virtual reality idols in the science fiction of H. P. Lovecraft, Isaac Asimov and William Gibson. John Hunt Publishing.

Van Poucke, P. (2018). Retranslation history and its contribution to translation history: The case of Russian-Dutch retranslation. In Ö. B. Albachten & Ş. T. Gürçağlar (Eds.), Perspectives on retranslation (pp. 195–211). Routledge.

Vazirabadi, L. (2018). Les aspects théoriques et pratiques de la traduction des textes de science-fiction [M.A. Thesis, Al-Zahra University].

Wilkins, K. (2012). Genre and speculative fiction. In D. Morley & P. Neilsen (Eds.), The Cambridge companion to creative writing. Cambridge University Press.

Downloads

چاپ‌شده

2024-12-01

ارجاع به مقاله

ایمانی س., & موسوی رضوی م. (2024). ترجمۀ کتاب‌های علمی‌ تخیلی آیزاک آسیموف در ایران: : پژوهشی اکتشافی. فصلنامه مطالعات ترجمه ایران, 22(87). Retrieved از https://journal.translationstudies.ir/ts/article/view/1204

DOR