تحلیل مقابله‌ای ضرب‌المثل‌های انگلیسی و فارسی از نظر معنایی و واژگانی

چکیده

در پژوهش حاضر به مقایسۀ ضرب‌المثل‌های فارسی و انگلیسی از نظر میزان تطابق‌های معنایی و واژگانی پرداخته شده است. روش کار در این بررسی توصیفی ـ تحلیلی بوده است که در نهایت از میان ضرب‌المثل‌های مقایسه شده (جامعۀ آماری برابر با 500 ضرب‌المثل) نتایج زیر به دست آمد (نتایج براساس ترتیب بیشترین درصد بیان شده است): 55.2 ٪ از ضرب‌المثل‌های مقایسه شده مطابقت واژگانی نداشتند، ولی مطابقت معنایی داشتند. 30.6٪ از ضرب‌المثل‌های مقایسه شده مطابقت واژگانی نسبی و مطابقت معنایی کامل داشتند. 8 ٪ از ضرب‌المثل‌های مقایسه شده مطابقت واژگانی و معنایی کامل داشتند. 6.20٪ از ضرب‌المثل‌های مقایسه شده نه مطابقت معنایی و نه مطابقت واژگانی داشتند. نتایج آماری این مطالعه نشان داد که نقاط مشترکی که در ضرب‌المثل‌های دو جامعۀ زبانی فارسی و انگلیسی دیده می‌شود، بیشتر به تطابق‌های معنایی مربوط می‌شود و دیگر اینکه تطابق واژگانی (اعم از کامل یا نسبی) همواره تطابق معنایی را به دنبال داشته است، اما عکس این قضیه صادق نیست؛ یعنی وجود تطابق معنایی هیچ‌گاه به معنی لزوم تطابق واژگانی نبوده است. از نتایج ضمنی و درخور توجه این پژوهش می‌توان به یافتن ضرب‌المثل‌هایی در دو زبان اشاره کرد که به ظاهر معادل یکدیگر هستند، ولی تعریف و کاربرد دقیق ارائه شده از آنها نشان می‌دهد که بار معنایی متفاوتی دارند. به هنگام تحلیل داده‌های مورد مطالعه، به طور خودکار ضرب‌المثل‌هایی در هر دو زبان یافت شدند که نتیجۀ گرته‌برداری یا ترجمه از یکدیگر بودند.