شگردهای ترجمه در ترجمه‌ای کهن از قرآن در نسخۀ خطی جامع القصص

چکیده

درک و دریافت کلام وحی در قرآن کریم از امور واجب بر هر مسلمان و غیرمسلمان است که مخاطب این کلام قرار می‌گیرد. فهم از راه تفسیر و ترجمه از همان روزهای نخست نزول قرآن به دست پیامبر (ص) و صحابه و امامان معصوم (ع) صورت گرفته است. تحقیق در روش‌های تفسیر و ترجمه قرآن از موضوعات مهم قرآن‌پژوهی است، به ویژه برای ایرانیان مسلمان که علاوه بر تفسیر آیات به ترجمه قرآن به زبان فارسی هم مبادرت ورزیده‌اند و در این عرصه از پیشگامان ملل غیرعرب به شمار می‌روند. کتاب جامع القصص از آثار خطی قرن یازدهم هجری است که به قصص انبیاء (ع) در قرآن کریم اختصاص دارد. مؤلف به اقتضای موضوع و شرح زندگی پیامبران مراجعات مکرری به متن قرآن داشته و در این رهگذر از ترجمه‌ای کهن و نزدیک به زبان ترجمه‌های قرآن در قرون چهارم و پنجم سود جسته است. استخراج آیات و ترجمه فارسی آنها موضوع مقاله حاضر است، که به شیوه تحلیل محتوا درصدد شناسایی روش‌های مترجم آیات در قرون اولیه اسلامی است. به نظر می‌رسد روش مترجم اغلب پیروی از متن آیات در ساخت و محتوا است که در متن مقاله نقد و تحلیل شده است.