ترجمه، نوین‌سازی و روشنگری: نهضت ترجمه در عصر قاجار
چکیده
مقاله حاضر نقش ترجمه را در دگرگونی‌های اجتماعی ایران در دورۀ قاجار بررسی می‌کند که از 1168 تا 1304 هجری شمسی بر ایران حکومت کردند. این مقاله عمدتاً دورۀ زمانی 1186 تا 1285 هجری شمسی را دربرمی‌گیرد یعنی از زمان سلطنت فتحعلی شاه تا اعلام مشروطیت در 1285 هجری شمسی، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه. این بررسی، به‌عنوان یک تحقیق تاریخی خرد، استدلال می‌کند که ترجمه در انجام پروژه‌های نوین‌سازی از طریق عرضۀ علوم و فنون غربی و همین‌طور توسعۀ آموزش نوین اثرگذار بوده است. هم‌زمان، ترجمه نقش مهمی را در افزایش آگاهی ایرانیان، به‌وجود آمدن مبارزات سیاسی و ترویج ارزشهای اخلاقی بازی کرد که در نهایت راه را برای شکل‌گیری انقلاب مشروطۀ ایران در سال 1285 هجری شمسی هموار نمود.
کلمات راهنما:
تاریخ ترجمه, نوین سازی, انقلاب مشروطه‌ی ایران, قاجاریان, مترجمان دگراندیشمراجع
Abrahamian, E. (1979). The Causes of the Constitutional Revolution in Iran. International Journal of Middle Eastern Studies. 10(3), pp. 381–414.
Abrahamian, E. (1982). Iran between Two Revolutions. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Bahri, H. (2011). The Role of Translation Movement in the Cultural Maintenance of Iran from the Era of Cyrus the Great up to the Constitutional Revolution. Translation Journal, 15(4). Retrieved from https://translationjoural. net/journal/58movement. htm.
Ekhtiar, M. (1994). The Dar al-Funun: Educational Reform and Cultural Development in Qajar Iran. (Unpublished doctoral dissertation). New York University, USA.
Fard Saidi, M. (1947). The Early Phases of Political Modernization in Iran: 1870–1925. (Unpublished doctoral dissertation). The University of Pennsylvania, United States.
Haddadian Moghaddam, E. (2014). Literary Translation in Modern Iran. A sociological Study. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin Publishing Company.
Odabaei, M. (2016). Shrinking Borders and Expanding Vocabularies: Translation and the Iranian Constitutional Revolution of 1906. In A. M. Ansari (Ed.), Iran’s Constitutional Revolution of 1906: Narratives of the Enlightenment (pp. 98–115). Great Britain: Gingko library.
Yadegari, M. (1979). The Role of the Iranian Emigrant Press in the Development of Iranian Journalism. (Unpublished doctoral dissertation), New York University, The United States.
آدمیت، فریدون. (1394). فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت. به اهتمام سید ابراهیم اشک شیرین. تهران: گستره.
آذرنگ، عبدالحسین. (1394). تاریخ ترجمه در ایران. از دوران باستان تا پایان عصر قاجار. تهران: ققنوس.
آذرنگ، عبدالحسین. (1395). تاریخ و تحول نشر. درآمدی به نشر کتاب در ایران از آغاز تا آستانه انقلاب. تهران: خانه کتاب.
بختیار، مظفر و عرب زاده، هدی (1388). دارالترجمه ناصری و اداره سانسور. ادب فارسی. (2)1، صص. 18–1.
خسرو بیگی، هوشنگ و خالد فیضی، محمد (1391). ترجمه در دوره قاجار (از 1210 ق. تا پایان دوره مظفری). ادب فارسی، (2)2، صص، 146–125.
زیباکلام، صادق (1394). سنت و مدرنیته. ریشه‌یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار. تهران: روزنه.
شمیم. علی اصغر (1384). ایران در دوره سلطنت قاجار. چاپ چهارم. تهران: زریاب.
علم، محمدرضا و غلامی زرنه، احمد (1394). صنعت چاپ و سهم آن در توسعه علمی فرهنگی و فکری ایران عهد قاجاری.
فصلنامه تاریخ پژوهی. شماره 63، صص. 220–203.
قاسمی پویا، اقبال (1377). مدارس جدید در دوره قاجاریه: بانیان و پیشروان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کمالی، محمد جواد (1392). تاریخ ترجمه ادبی از فرانسه به فارسی. مشهد: معاونت پژوهش و فن‌آوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد و انتشارات سخن گستر.
کهن، گوئل (1360). تاریخ سانسور در مطبوعات ایران. جلد یک. تهران: آگاه.
هاشمیان، احمد (1379). تحولات فرهنگی ایران در دوره قاجاریه و مدرسه دارالفنون. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب.
هاشمی، سید احمد و دیگران (1389). نهضت ترجمه. تهران: نشر کتاب.
میرسپاسی، علی (1384). تأملی در مدرنیته ایرانی: بحثی درباره گفتمانهای روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران. ترجمه جلال توکلیان. تهران: نشر ثالث.
چاپ‌شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
Copyright Licensee: Iranian Journal of Translation Studies. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution–NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0 license).
