مطالعات ترجمه: فرهنگ، زبان و ادب

چکیده

این مقاله ویژگیهای متمایزکننده دو رهیافت اصلی ترجمه را که در نیمه دوم قرن بیستم و در عصر حاضر در مراکز علمی ذیربط غالب بوده اند و هستند: یعنی رویکردهای فرهنگ_محور و رویکردهای مبتنی بر زبانشناسی، بحث و بررسی می کند. این دو رهیافت ویژگیهای خاص خود را دارند که آنها را به دو مسیر مختلف کشانده است. ویژگیهای عمده رهیافت مبتنی بر زبانشناسی که معروف به رهیافت علمی است عبارتند از مبدأمحوری، استفاده از مدلها و الگوها و یافته های زبانشناسی در ابداع نظریه های ترجمه، خودداری از تحلیل ترجمه ادبی، ابداع و توسعه مفهوم "تعادل" و جایگزین کردن آن به جایِ مناقشه قدیمی و سنتی "وفاداری در برابر آزادی"ِ مترجم، و گرایش کلی به سمت تجویزی برخورد کردن است. رویکردهای فرهنگ_محورِ مطالعات ترجمه، ویژگیهای متفاوتی دارند که آنها را کاملاً در تعارض با دیدگاههای مبتنی بر زبانشناسی قرار داده است. این ویژگیها شامل "ماهیت تجربی" مطالعات ترجمه، به رسمیت شناختن تفسیرهای مختلف و همچنین چندین ترجمه ممکن از یک متن، مقصدمحوری و مطالعه توصیفی "رفتار ترجمه ای واقعی" (محصول و کارکرد متون ترجمه شده واقعی) می شود. این بررسی همچنین دیدگاههای فرهنگی نسبت به ترجمه به عنوان یک نظام فرعی از نظام چندگانه (ادبی) زبان مقصد که ترجمه را در زمینه تاریخی مطالعه می کند و متون ترجمه شده را به هنجارها و محدودیتهای فرهنگی_اجتماعی ربط می دهد، توضیح می دهد. ضمناً این مقاله مفاهیم "هنجارها"، "آشنایی زدایی"، "غربت زدایی"، "ناهمگونی"، "همانندسازی"، و "کدر بودن" که محققان ترجمه فرهنگ_محور مانند سوزان بسنت، آندره لفویر، تئو هرمانز، گیدئون طوری، آندرو چسترمن، لارنس ونوتی و تجاسوینی نیرانجانا آنها را بسط داده اند، بحث و بررسی می کند.